ਅਸੀਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹਾਂ?

ਸਾਡੀ ਬਣਤਰ-ਵਿਉਂਤ ਦਾ ਕੀ ਆਧਾਰ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ | ਨਾ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਅੰਗ ਕਿਸ ਤਰਤੀਬ 'ਚ ਫਿੱਟ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕੀ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ? ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਜੋ ਵੀ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਾਂ |
ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ 37.2 ਖ਼ਰਬ ਸੈ ੱਲਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜਿਹੜੇ ਇਸ ਅੰਦਰ ਤਰਤੀਬ ਨਾਲ ਚਿਣੇ ਹੋਏ ਹਨ | ਏਨੇ ਸੈ ੱਲ, ਪਰ ਹਨ ਕੇਵਲ ਇਕੋ-ਇਕ ਸੈ ੱਲ ਦੀ ਉਪਜ, ਉਸ ਆਂਡੇ ਦੀ ਉਪਜ, ਜਿਹੜਾ ਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਖ ਅੰਦਰ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਸ਼ੇਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ | ਉਸ ਇਕ ਸੈ ੱਲ ਤੋਂ ਕੇਵਲ 9 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅੰਦਰ, ਏਨੇ ਸੈ ੱਲ ਉਪਜੇ ਜਿਹੜੇ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆ ਆ, ਅਗਾਂਹ, ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਅਤੇ ਅੰਗ-ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ | 59 ਵੰਨਗੀ ਦੇ ਤੱਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੈ ੱਲਾਂ ਅੰਦਰ ਸਮਾਏ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਾਂ ਦਿਆਂ ਐਟਮਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰ 'ਚ ਗਿਣਤੀ ਲਗਭਗ 7 ਆਕਟੀਲਿਅਨ (7,000,000,000,000,000,000,000,000,000) ਹੈ | ਇਨ੍ਹਾਂ 59 ਤੱਤਾਂ ਚੋਂ 24 ਦੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਲੋੜ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਵੀ 6 ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਲੋੜ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ | ਕਾਰਬਨ, ਆਕਸੀਜਨ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਫ਼ਾਸਫੋਰਸ, ਮਿਲ-ਮਿਲਾਕੇ, ਸਮੁੱਚੇ ਸਰੀਰਕ ਪੁੰਜ ਦਾ 99.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ | ਇਨ੍ਹਾਂ 6 'ਚ ਵੀ ਇਕੱਲੀ ਆਕਸੀਜਨ 61 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ | ਇੰਨੀ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਛੇਵਾਂ ਭਾਗ, ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਪੁੰਜ ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਭਾਗ ਪਾਣੀ ਹੈ | ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਕੇਵਲ 2.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕਾਰਬਨ ਹੈ | ਕੁਝ ਤੱਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਅਤੀ ਮਾਮੂਲੀ ਮਾਤਰਾ ਹੈ | ਅਰਬ ਐਟਮਾਂ 'ਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਕੇਵਲ 20-30 ਐਟਮ ਹਨ, ਉਹ ਹਨ : ਮਾਲਿਬਡੀਨਮ, ਵੈਨੇਡੀਅਮ, ਮੈਂਗਨੀਜ਼, ਕੋਬਾਲਟ, ਕਰੋਮੀਅਮ, ਤਾਂਬਾ ਆਦਿ |
ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਹਰ ਇਕ ਤੱਤ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਹੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਘੱਟ ਅਤੇ ਨਾ ਵੱਧ | ਦੋਵੇਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਅਰੋਗਤਾ ਲਈ ਮੁਆਫ਼ਕ ਨਹੀਂ | ਤੱਤ ਦੀ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਕਾਰਨ ਉਹ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਲੋੜ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਉਪਜੇਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਇਹ ਭਾਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਤੱਤ ਦੇ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਹੋਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸਰੀਰ ਉਪਰ ਅਣਚਾਹਿਆ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ | ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਰਿਆ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਇਕ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਦਾ ਭਾਗ ਸੈਲਿਨੀਅਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਲਹੂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉਪਰ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ਉਪਰ ਭੈੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ : ਲਹੂ ਦਾ ਦਬਾਓ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਲਹੂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ 'ਚ ਚੀਸ ਪੈਣ ਲਗਦੀ ਹੈ | ਉਧਰ, ਇਸ ਤੱਤ ਦੀ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਜਿਗਰ ਉਪਰ ਵਿਸ਼ੈਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣਾ ਆਰੰਭ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਤੱਤ ਦੇ ਸ੍ਰੋਤ ਹਨ : ਗਿਰੀਆਂ, ਮੱਛੀ, ਛਿਲੜੇ ਸਹਿਤ ਦਾਲਾਂ ਅਤੇ ਅਨਾਜ |
ਜਿਸ ਤਰਤੀਬ ਨਾਲ ਸੈ ੱਲ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰਕ ਅੰਗਾਂ ਵਿਚ ਵਿਉਂਤਬਧ ਹਨ, ਉਸ ਦਾ ਪੇਚੀਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੈ | ਪਰ, ਇਹ ਪੇਚੀਦਗੀ ਉਸ ਪੇਚੀਦਗੀ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਮਾਮੂਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆ ਰਹੇ ਸੈ ੱਲਾਂ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪ-ਅੰਗ ਸਥਾਪਤ ਹਨ | ਹਰ ਇਕ ਸੈ ੱਲ ਵਿਚ ਨਿਊਕਲੀਅਸ ਹੈ ਅਣਗਿਣਤ ਰਾਇਬੋਸੋਮ ਹਨ, ਲਾਇਸੱਸੋਮ ਹਨ, ਬਹੁਗਿਣਤੀ 'ਚ ਮਾਇਟੱਕਾਂਡਰੀਆ ਹਨ ਅਤੇ ਰਦਿਆਂ 'ਚ ਚਿਣੀਆਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਝਿੱਲੀਆਂ ਹਨ | ਸੈ ੱਲਾਂ ਅੰਦਰਲੇ ਇਹ ਉਪਅੰਗ ਆਪ ਤਾਂ ਜਿਉਂਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹਿਚਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਚੋਂ ਜੀਵਨ ਪੁੰਗਰ ਰਿਹਾ ਹੈ |
'ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਆ ਹੈ, ਅਨਾਸਰ ਮੇਂ ਜ਼ਹੂਰ-ਏ ਤਰਤੀਬ,
ਮੌਤ ਕਿਆ ਹੈ, ਇਨਹੀਂ ਅਜਜ਼ਾ ਕਾ ਪਰੇਸ਼ਾਂ ਹੋ ਜਾਨਾ |'
ਸੈ ੱਲ ਦੇ ਕੇਂਦਰ 'ਚ ਨਿਊਕਲੀਅਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਸਿਮਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ | ਇਥੇ ਇਹ ਗੁਛਾ-ਮੁੱਛਾ ਹੋਇਆ, ਕ੍ਰੋਮਾਸੋਮਾਂ 'ਚ ਕੈਦ ਹੈ, 46 ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮਾਂ 'ਚ | ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਦੋ ਲੜੀਆਂ ਦੀ ਬਣੀ, ਡੰਡਿਆਂ ਵਾਲੀ ਪੇਚਦਾਰ ਗੋਲ ਪੌੜੀ ਜਿਹੀ ਨੁਹਾਰ ਹੈ | ਹਰ ਇਕ ਸੈ ੱਲ ਵਿਚ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਇਕ ਮੀਟਰ ਲੰਬਾਈ ਅੰਦਰ 3 ਅਰਬ ਡੰਡੀਆਂ, ਦੋ ਲੜੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫਿੱਟ ਹਨ | ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅੰਦਰ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 40 ਹਜ਼ਾਰ ਜੀਨ ਖਿੰਡੇ-ਪੁੰਡੇ ਹਨ | ਜੀਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਧੀਨ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆਇਆ ਸਰੀਰ, ਜੀਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਧੀਨ ਹੀ ਜੀਵਨ ਭਰ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ | ਇਕ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰਲੇ ਸਮੁੱਚੇ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਸਿੱਧਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਮਾਪੀ ਜਾ ਸਕੇ, ਤਦ ਇਹ 16 ਅਰਬ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੋਵੇਗੀ | ਇੰਨਾ ਫ਼ਾਸਲਾ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਸੂਰਜ-ਮੰਡਲ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਸਿਰੇ ਤਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਵੀ 3,00,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਦੀ ਗਤੀ ਨਾਲ ਤੈਅ ਕਰਦਿਆਂ 15 ਘੰਟੇ ਲੱਗ ਜਾਣਗੇ | ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਮੁਟਾਈ, ਪਰ, ਇਸ ਹੱਦ ਤਕ ਮਹੀਨ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੀਆਂ 20 ਅਰਬ ਲੜੀਆਂ ਵੀ ਲੰਬੇ-ਦਾਅ ਨਾਲ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣ, ਤਦ ਵੀ ਇਹ ਵਾਲ ਕੁ ਜਿੰਨਾ ਮੋਟਾ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ |
ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਇਕੋ ਕਾਰਜ ਭਲੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਭਾ ਸਕਣ ਯੋਗ ਹੈ | ਦੋ ਲੜੀਆਂ ਦਾ ਬਣੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਇਕ ਤੋਂ ਦੋ ਬਣਨ 'ਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੈ | ਇਸ ਦੀ ਇਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕਾਰਨ ਨਵੇਂ ਸੈ ੱਲ ਉਪਜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉਮਰ ਭਰ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ | ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਬਣਤਰ ਵੀ, ਸਾਧਾਰਨ, ਭੰਗ ਹੋਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ | ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਤੱਕ ਇਹ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ | 40 ਹਜ਼ਾਰ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਚਰੇ ਆਦਿ-ਮਨੁੱਖ, ਨਿਆਂਡਰਥਲ ਦਾ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੇ ਪੁਨਰਵਿ੍ਤ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ, ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਕਿਧਰੇ, ਇਕ ਜਾਂ ਦੋ ਥਾੲੀਂ ਲਗਾਂ-ਮਾਤਰਾਂ ਦੀ ਅਦਲ-ਬਦਲ ਹੋ ਜਾਣੀ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ | ਤਿੰਨ ਅਰਬ ਕੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. 'ਚ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਗ਼ਲਤੀ ਜੇਕਰ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੇ ਕਿਰਿਆਹੀਣ ਖੇਤਰ 'ਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਦ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਜੀਨ ਵਿਚ ਘਰ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਰੋਗ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਪਰ, ਕਦੀ-ਕਦਾਈਾ, ਲੱਖਾਂ 'ਚ ਇਕ ਵਾਰ, ਜੀਨ 'ਚ ਆਇਆ ਬਦਲਾਓ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਤਦ, ਬਦਲਾਓ ਸਹਿਤ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਸੰਤਾਨ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਵਿਰਸੇ 'ਚ ਮਿਲਦਾ ਹੋਇਆ, ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ | ਡੀ. ਐਨ. ਏ. 'ਚ ਅਜਿਹਾ ਬਦਲਾਓ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਭਾਵੇਂ ਮਾਮੂਲੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਪਿਛਲੇ 3.5 ਅਰਬ ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਫ਼ਲਸਰੂਪ ਹੀ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ |
ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਲੰਬਾਈ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਕੇਵਲ 2.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜੀਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ ਦੀ ਉਪਜ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ | ਬਾਕੀ ਦਾ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ | ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਰਿਆਹੀਣ, ਨਕਾਰਾ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਸੱਦਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜੀਨਾਂ ਆਸਰੇ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕਈ ਪੁਰਾਣੇ ਜੀਨ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਹੋਰਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬਦਲਾਓ ਸਾਨੂੰ ਵਿਰਸੇ 'ਚ ਮਿਲੇ ਹਨ | ਜੀਨਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜ ਹੈ, ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ ਨੂੰ ਉਪਜਾਉਣਾ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਲਦਿਆਂ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ | ਇਹੋ ਨਵੇਂ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆ ਰਹੇ ਸੈ ੱਲਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਵਰਤੋਂ 'ਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹੋ, ਐਨਜਾਈਮਾਂ ਵਜੋਂ, ਸੈ ੱਲਾਂ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ | ਸਰੀਰ ਅੰਦਰਲੇ ਕਿਰਿਆਵੀ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਾਰਮੋਨ ਵੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀਆਂ ਐਾਟਿਬਾਡੀਜ਼ ਵੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ ਹੀ ਹਨ | ਗੱਲ ਕੀ, ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਖ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ, ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ ਉਪਰ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ | ਅਨੇਕਾਂ ਵੰਨਗੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ, ਪਲ ਪਲ, ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਉਪਜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਸਰੇ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਬੀਤ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਵਿਰਸੇ 'ਚ ਮਿਲੇ ਜੀਨ ਉਪਜਾ ਰਹੇ ਹਨ | ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਡੀ, ਆਪਸ 'ਚ, ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ 99.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਦੀ ਸਾਂਝ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਰਹੇ | ਕੋਈ ਵੀ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾ ਰਹੇ, ਭਾਈ ਭਾਈ ਜਾਂ ਭੈਣਾਂ ਭੈਣਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ | ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ 0.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਭਿੰਨ ਹੋਣ ਦੇ ਅਰਥ ਲੱਖਾਂ ਕੜੀਆਂ ਦੇ ਭਿੰਨ ਹੋਣ ਦੇ ਹਨ | ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਵੀ, ਹਰ ਇਕ ਦੇ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. 'ਚ ਬਦਲਾਓ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਿੰਨਤਾ ਹੋਰ ਵੀ ਨਿੱਖਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ | ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਬਦਲਾਓ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਹੀ, ਬਿਰਧ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪੁੱਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਡੀ. ਐਨ. ਏ., ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਉਸ ਡੀ. ਐਨ. ਏ. ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਲੈਣ ਸਮੇਂ ਸੀ |
ਇੰਨੇ ਕੁ ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ ਸਹਿਤ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ? ਇਹ ਦੋ-ਚਾਰ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਦੀ ਲੱਪ ਆਸਰੇ ਸਵਾਸ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤੁਰ-ਫਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨੱਠ-ਭੱਜ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸੰਤਾਨ ਉਪਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਉਲਝਣਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ, ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਿਆਪਕ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਅਨੁਕੂਲ ਵਤੀਰਾ ਧਾਰਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਕਰਨ-ਕਰਾਉਣ 'ਚ, ਬਾਵਜੂਦ ਅੜਚਣਾਂ ਦੇ ਅਤੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਰਥਹੀਣ ਵਿਰੋਧਤਾ ਦੇ, ਸਫ਼ਲ ਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ |
ਪਰ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ, ਨੁਕਸ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ | ਕਿਸੇ ਦੇ ਦੰਦ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾ ਰਹੇ, ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਮਰ 'ਚ ਕਸਾਓ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਗੋਡੇ ਚੱਲਣ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੇ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਹਾਜ਼ਮਾ ਦਰੁਸਤ ਨਹੀਂ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਿਲ ਉਚਾਟਵਾਂ ਧੜਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਟਿਕਾਣੇ ਨਹੀਂ | ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨਾਂ ਦੀ ਉਪਜ 'ਚ 20 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਐਮਿਨੋਂ-ਤੇਜ਼ਾਬ ਵਰਤੋਂ 'ਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਵੀ 8 ਆਪ ਉਪਜਾ ਸਕਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ | ਲਗਪਗ ਸਭਨਾਂ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵੀ ਸਾਡੀ ਇਹੋ ਸਥਿਤੀ ਹੈ | ਜ਼ਰੂਰੀ ਐਮਿਨੋਂ-ਤੇਜ਼ਾਬਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਨੂੰ , ਇਸੇ ਕਾਰਨ, ਸਾਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਕਈਏ, ਅਸੀਂ ਰੋਗ ਸਹੇੜ ਬੈਠਦੇ ਹਾਂ |
ਅਜਿਹੀਆਂ ਊਣਤਾਈਆਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਇਸ ਲਈ ਨਿਭ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੀਵਨ ਭੋਗ ਰਹੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਜੀਨ ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ | ਇਹ ਜੀਨ ਸਾਡੇ 'ਚ ਵੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹਨ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਕਿਰਿਆ ਸਾਡੇ ਅਪਣਾਏ ਜੀਵਨ-ਢੰਗ ਅਨੁਕੂਲ ਨਹੀਂ | ਇਸ ਕਾਰਨ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਕੁਝ ਕੁ ਅਢੁੱਕਵੇਂ ਜੀਨਾਂ ਸਹਿਤ ਜੀਵਨ ਭੋਗਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ |
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਾ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਬਾਣਾ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਹੋਰਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੀਨਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਨਾ ਹੁੰਦੀ, ਤਦ ਵੱਖਰੀ ਸਥਿਤੀ ਹੋਣੀ ਸੀ | ਤਦ ਅਸੀਂ ਵੱਧ ਅਰੋਗ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ | ਤਦ ਸਾਡੇ ਗੋਡੇ ਸਾਨੂੰ ਤਕਲੀਫ਼ ਨਾ ਦਿੰਦੇ, ਸਾਡਾ ਲੱਕ ਉਮਰ ਭਰ, ਬਿਨਾਂ ਕਸਾਓ, ਲਚਕੀਲੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ, ਸਾਨੂੰ ਹੱਥੂ ਨਾ ਆਉਂਦੇ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਸਹਿਲ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ | ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਨਹੀਂ | ਜੀਵਨ ਦਾ 3.5 ਅਰਬ ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਜੀਨਾਂ 'ਚ ਤਬਦੀਲਿਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਨਵੇਂ ਨਵੇਂ ਜੀਵ ਉਪਜਦੇ ਰਹੇ | ਛੇਕੜ ਅਸੀਂ ਵੀ, ਊਣਤਾਈਆਂ ਸਹਿਤ, ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ |
'ਹਸਤੀ ਕੋ ਜਿਸ ਨੇ ਜ਼ਲਜ਼ਲਾ-ਏ ਸਾਮਾਂ (ਨ) ਬਨਾ ਦੀਆ,
ਐਸਾ ਜਿਸਮ ਕਰਾਰ ਪਾਏ, ਮੁਕੱਦਰ ਕੀ ਬਾਤ ਹੈ |''

-ਫ਼ੋਨ : 98775-47971

ਖ਼ਬਰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ

ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਾਹੁਣਾਚਾਰੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ

ਕਾਦਰ ਵਲੋਂ ਸਾਜੀ ਇਸ ਕੁਦਰਤ ਵਿਚ ਪੰਛੀਆਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਪਰਵਾਸ ਮੁੱਢ-ਕਦੀਮ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਆਪਣੀ ਜਨਮ ਭੌਾ ਛੱਡ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੀਲਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਕੇ, ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਰਗੇ ਆਸਮਾਨ ਛੋਂਹਦੇ ਪਰਬਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਆਉਣ ਲਈ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨਾ ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ |
ਕਾਲੇ ਸਾਗਰ (ਬਲੈਕ ਸੀਅ) ਤੋਂ ਮੰਗੋਲੀਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਚੀਨ ਤੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ, ਤੁਰਕੀ, ਰੂਸ, ਸਾਈਬੇਰੀਆ, ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ, ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਠੰਢੇ ਮੁਲਕਾਂ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 350 ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਹਰ ਸਾਲ ਸਿਆਲ ਦੀ ਰੁੱਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੌਮੀ ਜਲਗਾਹਾਂ ਹਰੀਕੇ ਪੱਤਣ ਝੀਲ, ਰੋਪੜ ਜਲਗਾਹ ਅਤੇ ਕਾਂਝਲੀ ਝੀਲ ਸਮੇਤ ਹੁਸੈਨੀਵਾਲਾ ਝੀਲ, ਮੰਡ ਭਰਥਲਾ, ਨੰਗਲ ਝੀਲ, ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸਮੇਤ ਹੋਰਨਾਂ ਜਲਗਾਹਾਂ ਅਤੇ ਜਲਥਾਵਾਂ ਉਪਰ ਆ ਕੇ ਆਪਣਾ ਡੇਰਾ ਲਗਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ | ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਸਾਈਬੇਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕੰੂਜਾਂ, ਜਲਕਾਓ, ਬਗਲੇ, ਲਮਢੀਂਗ, ਲੈਗੇ, ਗੀਜ਼, ਕੋਮਨ ਰੂਟ, ਪਿਰਟੇਲ, ਸੀਲਗ਼ਜ਼, ਗ੍ਰੇਲਲੈਂਗ ਰੂਟ, ਬਲੈਕ ਕੂਟ, ਇਲਾ ਬਾਰਹੈਡਿਡ, ਸਪੁਨ, ਬਿੱਲਜ਼, ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਗਲਜ਼, ਮਲਾਰਡ, ਵਿਜ਼ਨ, ਰੈਡਕ੍ਰੇਸੀਟਿਡ, ਪੋਚਿਡ, ਗੱਡਵਾਲ, ਸਨੈਕ ਬਰਡ, ਪੈਨਲੇਟ, ਸਾਵਲਰ, ਲਾਰਜ ਕਾਰਮੋਰੇਂਟ, ਗ੍ਰੇਟਈ, ਫਲੈਮਿੰਗੋ, ਰੂਡੀਸ਼ੈੱਲ ਡੱਕ, ਸਪੋਨ ਬਿੱਲਜ਼ , ਨਿਊ ਬਰਡ, ਸਟਰੋਕ, ਰੈੱਡ ਕਰੱਸਡ ਪੋਚਡ, ਗੀਜ਼, ਇਲਾ ਬਾਰਹੈਡਿਡ, ਸਪੁਨ, ਬਿੱਲਜ਼, ਗੱਡਵਾਲ, ਸਨੈਕ ਬਰਡ, ਪੈਨਲੇਟ, ਕਾਲੀਆਂ ਮੁਰਗਾਬੀਆਾ (ਕੂਟ) , ਸੀਂਖੁਪਰ (ਪਿਨਟੇਲ), ਟੀਲ, ਬਿੰਦੀ ਚੁੰਝਾ (ਸਪਾਟ ਬਿੱਲ), ਨੀਲਸਰ (ਮਲਾਰਡ), ਗੈਡਵਾਲਞਿਜਨ, ਨੀਲੀ ਟੀਲ (ਗਾਰਗਨੀ), ਬੇਲਚੀ (ਸਾਵਲਰ ਪੋਚਡ), ਲਾਲ ਸਿਰੀ ਪੋਚਡ, ਸਕਾਪ ਮੁਰਗਾਬੀ, ਮੱਘ, ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਬੱਤਖਾਂ, ਸੁਰਖਾਬ, ਜਲ ਸਿੰਘੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੈਂਕੜੇ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਸਿਆਲ ਰੁੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਡਣੇ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਆਲਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਹੁਣਾਚਾਰੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਕੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਮੁੜ ਆਪਣੇ ਵਤਨਾਂ ਵੱਲ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |
ਵੱਖ- ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ, ਮਨਮੋਹਣੇ, ਅਦਭੁੱਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ 'ਚੋਂ ਰੂਡੀ ਸ਼ੈਲਡਕ, ਸਟਰੋਕ, ਰੈੱਡ ਕਰੱਸਡ ਪੋਚਡ ਤੇ ਸਨੇਕ ਵਰਲਡ ਆਦਿ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਪੰਛੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਪੰਛੀ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | 'ਜਲ ਸਿੰਘੀ' ਨਾਮੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਨੂੰ 'ਹੁਸਨ ਪਰੀ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਜਲ ਸਿੰਘੀ ਪੰਛੀ ਏਨਾ ਸੋਹਣਾ-ਸੁਨੱਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ 'ਹੁਸਨ' ਨਾਲ ਹੀ ਵੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚੁੰਧਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਪੰਛੀ ਦੀ ਕੋਇਲ ਵਰਗੀ ਸੁਰੀਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ |
ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਪਰਵਾਸ ਤਰਜੀਹੀ ਰਸਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਫਲਾਈਵੇਅ' ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਇਹ ਹਵਾਈ ਰਸਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਾੜ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢਿਆਂ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਦਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖ ਕੇ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ¢ ਕੰੂਜਾਂ ਸਮੇਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ 5,000 ਤੋਂ 8,000 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਉਡਦੇ ਹੋਏ ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਅਨੇਕਾਂ ਔਕੜਾਂ ਝੱਲਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ | ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਭਟਕਦੇ | ਇਹ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਇਕ ਲੈਅ ਵਿਚ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰਦੇ ਇਹ ਆਪਣੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਪਹੰੁਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |
ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਮਣਾਂਮੂੰਹੀਂ ਬੰਬਾਰੀ ਕਰਕੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਵਿਚ ਲੰਮਾਂ ਸਮਾਂ ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕ ਛਾਈ ਰਹੀ | ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰੀਬ ਇਕ ਦਹਾਕਾ ਸਾਈਬੇਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕੂੰਜਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁਲਕਾਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਰਹੀ | ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਪੰਛੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਸਤੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਵਾਤਾਵਰਨ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਇਕ ਦਹਾਕਾ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੀ ਰੱਖਿਆ ਪਰ ਹੁਣ ਫਿਰ ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਹਰ ਸਾਲ ਸਿਆਲ ਰੁੱਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਆ ਰਹੇ ਹਨ |
ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕਈ ਪੰਛੀ ਖਰਾਬ ਮੌਸਮ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਈ ਪੰਛੀ ਬਾਜ਼ ਤੇ ਸ਼ਿਕਰੇ ਵਰਗੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਕਈ ਵਾਰ ਕੋਈ ਕੂੰਜ ਡਾਰੋਂ ਵਿੱਛੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਕੁਰਲਾਹਟ ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਡੋਬੂ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ | ਕੂੰਜਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਸਿਆਲ ਰੁੱਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਆਮਦ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੰੂਜਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਵਾਪਸ ਵਤਨ ਉਡਾਰੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਲਈ ਅਕਸਰ ਹੀ ਹੈਰਾਨੀ ਦਾ ਸਬੱਬ ਵੀ ਬਣਦੀ ਹੈ |

-ਮੋਬਾਈਲ : 94638-19174

ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡ ਗਿਆ 50ਵਾਂ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲਾ

ਹਰ ਸਾਲ ਗੋਆ (ਪਣਜੀ) 'ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜਾਵੜੇਕਰ ਨੇ 50ਵੇਂ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਭਰਵੇਂ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿਨੇਮਾ ਭਾਰਤ ਦੀ 'ਸੌਫ਼ਟ ਪਾਵਰ' ਹੈ ਇਹ ਵੀ ਇਕ ਯਾਤਰਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਆਪਣੇ ਤੰਗ ਦਾਇਰੇ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ |
ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਗੋਆ (ਪਣਜੀ) ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਇਨੋਕਸ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪਹੰੁਚੇ ਡੈਲੀਗੇਟ ਆਪਣੇ ਆਈ ਕਾਰਡ/ਕਿੱਟ ਬੈਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲੱਗੇ | 'ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ' ਤੇ ਇਨੋਕਸ 'ਚ ਬੈਠੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਡੈਲੀਗੇਟ ਦੀਆਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ-ਬਰ-ਤਿਆਰ ਸਨ | ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿੱਟਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਉਹ ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼/ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰ ਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਗੋਆ ਦੇ ਬੀਚਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਪਹੰੁਚ ਜਾਂਦੇ ਹੋ | 'ਪਣਜੀ' ਦੁਲਹਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਜਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਪਲ-ਪਲ ਤੁਹਾਡਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਦਿਨ ਢਲਦਾ ਹੈ, ਨਸ਼ਾ ਵਧਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕਲਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਘੁੰਮਦੀ/ਚੱਕਰ ਲਾਉਂਦੀ ਫਿਰ ਰਹੀ ਹੰੁਦੀ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਥੱਕ ਜਾਵੋਗੇ ਪਰ ਇਹ ਥਕਦੀ ਨਹੀਂ |
50ਵੇਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ 'ਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਤਹਿਤ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਇਸ ਵਾਰ ਰਸ਼ੀਆ (ਰੂਸ) ਸੀ | ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ | 'ਸਿਨੇਮਾ ਆਫ਼ ਦਾ ਵੱਲਡ' ਤਹਿਤ ਇਸ ਵਾਰ 64 ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਈਆਂ | 'ਲਾਈਫ਼ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟਸ ਐਵਾਰਡ' (ਜਿਸ ਦੀ ਰਕਮ ਚਾਰ ਲੱਖ ਹੈ) ਰੂਸ ਦੀ ਇਸਾਬੇਲ ਹੂਪਰਟ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ | ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਫਰੈਂਚ ਐਕਟਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ 120 ਫ਼ਿਲਮਾਂ 'ਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ | 66 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਪਹੰੁਚ ਕੇ ਵੀ ਸਿਨੇਮਾ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਦੀ ਹੋਈ ਗੰਭੀਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ | 2016 'ਚ ਬਣੀ ਫ਼ਿਲਮ '5LL5' ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਸੰਗ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ |
1950 ਨੂੰ ਮਰਾਠੀ ਪਰਿਵਾਰ 'ਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਰਜਨੀਕਾਂਤ ਨੂੰ 'ਆਈਕੋਨ ਆਫ਼ ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ ਇੱਫ਼ੀ' ਨਾਲ ਨਿਵਾਜ਼ਿਆ ਗਿਆ |
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਜਿਊਰੀ ਵਿਚ ਇਸ ਵਾਰ ਜਾਨ ਇਰਾ ਬੇਲੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਜਿਊਰੀ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਫਰੈਂਚ ਦਾ ਰਾਬਿਨ ਕੈਂਪਿਲੋ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਦੀ ਲਿਨਗਮਸੇ, ਬੀਜਿੰਗ ਦੇ ਜਾਂਗ ਯਾਂਗ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਮੇਸ਼ ਸਿੱਪੀ ਸਨ |
ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਜਿਊਰੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪਿ੍ਯਦਰਸ਼ਨ ਸਨ ਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਹਾਤਿਯਨ, ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਤਯ ਲਾਮਾ, ਗਿਰੀਸ਼ ਮੋਹਿਤੇ, ਹਰੀਸ਼ ਭਿਮਾਨੀ, ਜਾਦੂਮੋਨੀ ਦੱਤਾ, ਡਾ. ਕੇ. ਪੁਤਾਸਵਾਸੀ, ਕੁੱਕੂ ਕੋਹਲੀ, ਫੁਨਸੁਕ ਲਿਦਾਖੀ, ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਚੌਧਰੀ, ਡਾ. ਮੋਹਾਪਾਤਰਾ, ਸੁਲੇਖਾ ਮੁਕਰਜੀ ਅਤੇ ਵਿਨੋਦ ਗਾਨਾਤਰਾ ਸਨ |
ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਤਹਿਤ ਇਸ ਵਾਰ 26 ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਇਸ 50ਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ 'ਚ ਮੁਜਰੀਆਂ | 15 ਫ਼ਿਲਮਾਂ (ਨਾਨ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ) ਭਾਰਤੀ ਪਾਨੋਰਮਾ ਤਹਿਤ ਪੇਸ਼ ਹੋਈਆਂ, ਜਿਸ ਰਾਜ ਨੂੰ ਫ਼ਿਲਮੀ ਨਗਰੀ ਤਹਿਤ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ, ਉਹ ਇਸ ਵਾਰ ਗੋਆ ਸੀ | ਇਸ ਰਾਜ ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਿਆਂ 6 ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ | ਜਿਹੜੀਆਂ ਕੋਂਕਣੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਈਆਂ |
ਅਸਲ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਮਿਲਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਹਰਕਤ ਵਿਚ ਆਉਣ ਕਰਕੇ 'ਇੱਫ਼ੀ' ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਲ-ਪਲ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮੇਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ | ਇਸ 50ਵੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ 'ਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਰੰਗ ਉਭਾਰਦਾ ਹੈ | ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਇੰਡੀਅਨ ਪਨੋਰਮਾ' ਦਾ ਨਾਂਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ | ਇਸ ਤਹਿਤ 'ਆਨੰਦੀ ਗੋਪਾਲ' (ਮਰਾਠੀ), 'ਵਧਾਈ ਹੋ' (ਹਿੰਦੀ), 'ਬਹੱਤਰ ਹੂਰੇ' (ਹਿੰਦੀ), 'ਭੋਂਗਾ' (ਮਰਾਠੀ), 'ਐਫਟ ਫ਼ਨ ਐਾਡ ਫਰਸਟਰੇਸ਼ਨ' (ਤੇਲਗੂ), 'ਹੇਲਲਾਰੋ' (ਗੁਜਰਾਤੀ), 'ਹਾਊਸ ਅੋਨਰ' (ਤਾਮਿਲ), 'ਜਲੀਕਟੂ (ਮਲਿਆਲਮ), 'ਕੋਲਾਂਬੀ' (ਮਲਿਆਲਮ), 'ਮਾਈ ਘਾਟ ਕ੍ਰਾਈ ਨੰ: 103/2005' (ਮਰਾਠੀ), 'ਪਰੀਕਸ਼ਾ' (ਹਿੰਦੀ) ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਵਾਹ-ਵਾਹ ਖੱਟੀ | ਫਿਰ ਵੀ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚਾਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਮਲਿਆਲਮ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ, ਛੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਹਿੰਦੀ ਦੀਆਂ, ਚਾਰ ਮਰਾਠੀ ਦੀਆਂ, ਇਕ ਕੰਨੜ ਦੀ, ਦੋ ਤਾਮਿਲ ਦੀਆਂ, ਤਿੰਨ ਬੰਗਾਲੀ ਦੀਆਂ, ਦੋ ਗੁਜਰਾਤੀ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇਕ ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ 'ਚ ਗੂੰਜੀਆਂ |
ਇਸ 50ਵੇਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ 'ਚ ਨਾਨ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ ਤਹਿਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ 'ਏ ਥੈਂਕਲੇਸ ਜਾਬ', ਆਸਾਮੀ ਦੀ 'ਬੋਹੂਵਰਤਾ', ਬੰਗਾਲੀ ਦੀ 'ਬੂਮਾ', ਹਿੰਦੀ ਦੀ 'ਬਿ੍ਜਾ', ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ 'ਨੂਰੇ' ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਹੀਆਂ |
ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫ਼ਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ 2018 ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਮਿਤਾਬ ਬਚਨ ਦੀਆਂ 'ਬਦਲਾ' (2019), 'ਬਲੈਕ' (2005), 'ਦੀਵਾਰ' (1975), 'ਪਾ' (2009), 'ਪੀਕੂ' (2015), 'ਸ਼ੋਅਲੇ' (1975) ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਸੰਗ ਜੁੜੀਆਂ |
ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ 2019 'ਚ 50 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ 'ਆਦਿਮਕਾਲ' (ਮਲਿਆਲਮ), 'ਆਰਾਧਨਾ' (ਹਿੰਦੀ), 'ਡਾ: ਬੇਜ਼ਬਰੂਆ' (ਆਸਾਮੀ), 'ਗੋਪੀ ਗਾਯਨੇ ਬਾਘਾ ਬਾਯਨੇ' (ਬੰਗਾਲੀ), 'ਇਰੂ ਕੋਦੂਗਲ' (ਤਾਮਿਲ), 'ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ' (ਪੰਜਾਬੀ), 'ਸੱਤਿਆਕਾਮ' (ਹਿੰਦੀ), 'ਤਾਂਬੜੀ ਮਾਤੀ' (ਮਰਾਠੀ), 'ਵਾਰਾਕਟਨਮ' (ਤੇਲਗੂ) ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ |
50ਵੇਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਕਲਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜੋ ਆਪਣਾ-ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਅ ਕੇ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਈਆਂ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮੇ ਨੂੰ ਜੋ ਚਾਰ ਚੰਦ ਲਾਏ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਪਲ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ |
ਆਸਾਮ ਦੇ ਬੀਜੂ ਫੁਕਨ, ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ, ਕਾਦਰਖਾਨ, ਿਖ਼ਆਮ, ਐਮ.ਜੇ., ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ, ਮਿਰਨਾਲ ਸੇਨ, ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਬੜਜਾਤੀਆ, ਰਾਮ ਮੋਹਨ, ਰੂਮਾ ਗੁਹਾ ਠਾਕੁਰਤਾ, ਵੀਰੂ ਦੇਵਗਨ, ਵਿਦਿਆ ਸਿਨਹਾ, ਵਿਜਯਾ ਮੂਲੇ ਦੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਸੰਗ ਜੋੜਿਆ |
ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਉਂਝ ਤਾਂ ਕਈ ਦੇਸ਼ੀ/ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਚਰਚੇ ਹੰੁਦੇ ਰਹੇ ਪਰ ਜਿਹੜੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡੇ ਉਹ ਸਨ ਇਟਲੀ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ '4espite Thefog', 'Marhe and 8ermother', '2allon', 'My 7hat : 3rime No. 103/2005', '8elloaro', 'My Name is Sara', 'Uyare', '2ahattar 8oorain', 'Oray', 'The 8ero', '1cid', 'Kes', 'Pandora's 2ox' (Silent 6ilm With Live Music), '7o Ne with The Wind', '2en-8or', 'Lawrence of 1rabia', 'The 7odfather', 'The King of Masks', 'Moner-Manush'.
ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲਾ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਰ ਸ਼ਖ਼ਸ ਲਈ ਇਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਫ਼ਿਲਮੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੈਮਰਿਆਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਾਂਭੀ ਬੈਠਾ ਵਿਲੀਅਮ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਸਟਰ ਕਲਾਸ ਤਹਿਤ ਪਿ੍ਯਾਦਰਸ਼ਨ, ਵੀ. ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਮੋਹਨ, ਫਰਹਾ ਖ਼ਾਨ, ਮਾਧੁਰ ਬੁਨਡਾਰਕਰ, ਇਸਾਬੇਲ ਹੂਪਰਟ, ਜੌਲ ਬੇਲੀ, ਆਦਿਲ ਹੁਸੈਨ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਝਾਅ, ਤਾਪਸੇ ਪਾਨੂ, ਰਾਹੁਲ ਰਵੇਲ, ਇਮਤਿਆਜ਼ ਅਲੀ ਆਦਿ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ | ਇਸੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮ ਜਗਤ ਨੂੰ ਕਈ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਝਾਅ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਥੀਏਟਰ ਤੱਕ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ | ਕਲਾ ਸਾਨੂੰ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੀ, ਮਿ੍ਤੂਦੰਡ, ਅਪਹਰਣ, ਗੰਗਾਜਲ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਜਿਹੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅੱਜ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ਰਿਲੀਜ਼ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਦਿੱਕਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ 'ਕਲਾਕਾਰ ਹੋਣਾ ਔਖਾ ਨਹੀਂ, ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਣੀ ਔਖੀ ਹੈ |'
ਓਪਨ ਏਅਰ ਸਕਰੀਨਿੰਗ ਤਹਿਤ ਮਰਾਠੀ ਦੀ 'ਆਨੰਦੀ ਗੋਪਾਲ', ਹਿੰਦੀ ਦੀ 'ਅੰਦਾਜ਼ ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ', 'ਵਧਾਈ ਹੋ', 'ਚਲਤੀ ਕਾ ਨਾਮ ਗਾਡੀ', 'ਚੈਨਈ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ', 'ਐਫ਼ ਟੂ-ਫਰ ਐਾਡ ਫਰਸਟਰੇਸ਼ਨ', 'ਗਲੀ ਬੂਆਏ', 'ਹੇਲਲਾਰੋ', 'ਹੇਰਾਫੇਰੀ', 'ਪੜੋਸਨ', 'ਸੁਪਰ 30', 'ਟੋਟਲ ਧਮਾਲ' ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ | ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਜੋ ਲੋਕ ਡੈਲੀਗੇਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੇਲੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੇ ਉਹ 'ਓਪਨ ਏਅਰ ਸਕਰੀਨਿੰਗ' ਦੇ ਮੰਚ 'ਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵੇਖ ਕੇ ਇਸ 50ਵੇਂ ਮੇਲੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਸਕਣ |
ਇਸ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੇ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਵਾਈ | ਕਈ ਨਵੇਂ ਚਿਹਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ | ਦੇਸ਼/ਵਿਦੇਸ਼/ਖੇਤਰੀ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਭਰੇ | ਇਹ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵੇਖ ਕੇ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਉੱਭਰੀਆਂ | ਇਕ ਇਹ ਕਿ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਮਨੁੱਖ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਪੀੜਾ ਪਰਦੇ 'ਤੇ ਇਕ ਦਿਨ ਆ ਹੀ ਜਾਵੇਗੀ | ਦੂਜਾ ਇਹ ਕਿ ਹੁਣ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਹਰਕਤ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ | ਚਾਹੇ ਉਹ ਹਰਕਤ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਸਲ ਨਾਲ |
50ਵੇਂ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲੇ ਨੇ ਨੌਾ ਦਿਨ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਿਆ | ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੇ ਬਾਹਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸੀ ਇਹ 50ਵਾਂ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਮੇਲਾ, ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮੀ ਜਗਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਪਹਿਲੂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਉੱਭਰਿਆ ਜਿਹੜਾ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾ ਸਕੇ |

-ਮੋਬਾਈਲ : 92165-35617
5-mail : krantipal@hotmail.com

ਲੋਕ ਸਾਹਿਤ: ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਈਏ ਜਾਈਏ

ਲੋਕ-ਗੀਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਸਾਡੇ ਦੁੱਖ-ਸੁੱਖ ਦੇ ਸਾਥੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਮੰੂਹ-ਮੁਹਾਂਦਰਾ, ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਦਿਸ ਪੈਂਦਾ ਹੈ |
ਵਿਆਹ ਦੇ ਗੀਤਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਵੰਨਗੀ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹੈ 'ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ' | ਛੰਦ ਦੀ ਆਮ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਾ ਮੁਤਾਬਿਕ : ਛੰਦ ਅੱਖਰਾਂ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ, ਸੁਰਤਾਲ ਵਿਚ ਗਾਈ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੀ ਰਚਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਪਰ ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ, ਮਹਿਜ਼ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਤੁੱਕ ਬੰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਬਣਾਇਆ, ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਚੌਖਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਬੜੀ ਘੱਟ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ, ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ਭਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਚੌਖਟਾ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਈਏ ਜਾਈਏ
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ....
ਉਪਰੋਕਤ ਖਾਲੀ ਥਾਂ, ਸਧਾਰਨ ਤੁਕ ਬੰਦੀ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਸਿਰਜ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਛੰਦ ਵਿਅ੍ਹਾਂਦੜ ਮੰੁਡੇ ਕੋਲੋਂ ਸੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਛੰਦ ਸੁਣਨ ਵਾਲੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਂਦੜ ਕੁੜੀ ਦੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਖ਼ੀਆਂ-ਸਹੇਲੀਆਂ ਭਾਵ ਮੰੁਡੇ ਦੀਆਂ ਸਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ |
ਛੰਦ ਸੁਣਨ ਪਿੱਛੇ ਕਿਹੜੀ ਭਾਵਨਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇਗੀ? ਇਸ 'ਤੇ ਡੰੂਘੀ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਸੁਤੇ ਸਿੱਧ ਕੁਝ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਛੰਦ ਕਿਉਂ ਸੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ? ਆਖਰ ਛੰਦ ਸੁਣਨ ਦਾ ਕੋਈ ਤਾਂ ਮੰਤਵ ਹੋਵੇਗਾ? ਪੁਰਾਤਨ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਕੁੜੀ ਖਾਤਰ ਵਰ ਟੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਵਿਚੋਲੇ ਹੀ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ | ਉਹੀ ਮੰੁਡੇ ਦੇ ਪਿਓ ਹੱਥ ਰੁਪਈਆ ਫੜਾ ਆਉਂਦੇ ਸਨ | ਰਿਸ਼ਤਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿਚ ਹੀ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ | ਕੁੜੀ ਮੰੁਡੇ ਦੀ ਦੇਖ-ਦਿਖਾਈ ਜਾਂ ਫੋਟੋਆਂ ਦੀ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਦਾ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਨਾਂਅ-ਥੇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ | ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਤੀਕ ਕੁੜੀ ਨੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਮੰੁਡੇ ਦਾ ਮੂੰਹ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ | ਸੋ, ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਮੰੁਡੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਦੇ ਸੁਭਾਅ, ਆਦਤਾਂ, ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਦੀ ਨਿਰਖ-ਪਰਖ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ | ਇਸੇ ਨਿਰਖ-ਪਰਖ ਅਧੀਨ, ਇਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਨਾਂਅ ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ | ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਸੁਣਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼, ਮੰੁਡੇ ਦੀ ਬੋਲਚਾਲ, ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰਨਾ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਸਾਲੀਆਂ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਜੀਜੇ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਬੜੇ ਹੀ ਹਾਸੇ-ਠੱਠੇ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ |
ਸੋ, ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਇਕ ਬੇਹੱਦ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪਰਖ-ਕਸਵੱਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਧਾਰਨ ਤੁੱਕਬੰਦੀ ਨਾਲ ਵਿਅ੍ਹਾਂਦੜ ਮੰੁਡੇ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਅੰਤਰੀਵ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ | ਸਾਲੀਆਂ ਆਪਣੇ ਜੀਜੇ ਨੂੰ ਛੰਦ ਸੁਣਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਉਸ ਵੇਲੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਲਾਵਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲਾੜੇ ਨੂੰ ਘਰੇ ਫੇਰਾ ਪੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਇਹੀ ਸਮਾਂ ਛੰਦ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਨਵਾਂ ਘਰ, ਨਵਾਂ ਆਲਾ-ਦੁਆਲਾ ਤੇ ਫਿਰ ਕੁੜੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਵਿਚ ਘਿਰਿਆ ਜੀਜਾ, ਕੁਝ ਝਿਜਕਦਾ, ਸ਼ਰਮਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਜਦੋਂ ਕੁੜੀਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤਿੱਖੇ ਵਿਅੰਗ ਕੱਸਦੀਆਂ ਹਨ | ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ-ਭੈਣ ਤੇ ਤਨਜ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਅੰਦਰਲਾ ਮਰਦ ਰੋਹ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਉਹ ਛੰਦ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਗਲਾ ਸੁਆਰਦਾ, ਛੰਦ ਫੁਰਮਾਉਂਦਾ ਹੈ:
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਈਏ ਜਾਈਏ
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਲੋਈ
ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਪੂਰਾ ਲਗਦਾ
ਵਿਆਹ ਵਾਲੀ ਕਿੱਥੇ ਲਕੋਈ |
ਛੰਦ ਤੋਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਜਾ ਮਜ਼ਾਕੀਆ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਹੈ | ਇਸੇ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈ ਕੇ ਸਾਲੀਆਂ ਜੀਜੇ ਨਾਲ ਟਿੱਚਰ ਮਜ਼ਾਕ 'ਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਲੈ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਜੀਜਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰਨੋਂ ਵੀ ਝਿਜਕਦਾ ਹੈ | ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਮਝੌਣੀਆਂ ਵੀ ਉਭਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਇਸੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਉਹ ਛੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ:
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਵਾਂ ਜਾਵਾਂ
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਡੋਲਣਾ
ਬੇਬੇ-ਬਾਪੂ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀਗੇ
ਬਹੁਤਾ ਨਹੀਉਂ ਬੋਲਣਾ |
ਸਾਲੀਆਂ ਤਾੜ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਜੀਜਾ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਬਚਣ ਲਈ ਬੇਬੇ-ਬਾਪੂ ਵਲੋਂ ਲਗਾਈ ਪਾਬੰਦੀ ਦਾ ਬਹਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ | ਜਦੋਂ ਜੀਜੇ ਦੀ ਛੋਟੀ ਸਾਲੀ, ਜੀਜਾ ਹੋਰ ਛੰਦ... ਹੋਰ ਛੰਦ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਕਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਟਿਚਕਰਬਾਜ਼ੀ 'ਚ ਆਨੰਦਿਤ ਹੋਇਆ ਹੋਰ ਛੰਦ ਉਚਾਰਦਾ ਹੈ:
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਈਏ ਜਾਈਏ
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਮੱਕੀ
ਭੈਣ ਤਾਂ ਥੋਡੀ ਮੇਰੀ ਹੋ ਗਈ
ਦੂਜੀ ਵੀ ਸਮਝੋ ਪੱਕੀ |
ਕਦੇ-ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਸਾਲੀ ਉੱਪਰ ਜੀਜੇ ਦਾ ਛੰਦ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਪਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਉਹ ਸ਼ਰਮਾਂ ਮਾਰੀ ਮੰੂਹ ਲਕੋ ਕੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾ ਖਲੋਂਦੀ ਹੈ | ਜੀਜੇ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਮਿੱਠਾ-ਮਿੱਠਾ ਘੂਰਦੀ ਹੈ | ਜੀਜਾ ਸਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁੱਸੇ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ | ਉਹ ਸਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ 'ਚ ਕਿ ਛੰਦ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ |
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਈਏ ਜਾਈਏ
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਥਾਲੀਆਂ
ਸੋਨੇ ਦਾ ਮੈਂ ਮਹਿਲ ਬਣਾਵਾਂ
ਵਿਚ ਬਿਠਾਵਾਂ ਸਾਲੀਆਂ |
ਸਾਲੀਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਟਹਿਕ ਪੈਂਦੇ ਹਨ | ਪਰ ਸਾਰੇ ਜੀਜੇ ਸਾਊ ਅਤੇ ਸੱਭਿਅਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਛੰਦ ਨਹੀਂ ਸਿਰਜੇ | ਕੁਝ ਵੱਧ ਰੁਮਾਂਟਿਕ ਤੇ ਨਮਕੀਨ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਛੰਦ ਵੀ ਜੀਜਿਆਂ ਵਲੋਂ ਰਚ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਕੁਝ ਨਮੂਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਨੇ:
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਆਈਏ ਜਾਈਏ
ਛੰਦ ਪਰਾਗੇ ਰਾਈ
ਸੌਕਣ ਛੰਦਾਂ ਦੀ ਮੰੂਹ ਧੋਕੇ ਨਾ ਆਈ | -0-
ਕੁੜੀਆਂ ਲੱਖਣ ਲਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਜਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲਾ ਹੈ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਹੱਦ ਦਾ ਪਤਾ ਵੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹ ਤੇ ਮਸਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ | ਹੁਣ ਕੋਈ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਮੰੁਡੇ ਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਝੁਰਮਟ 'ਚੋਂ ਧੂਹ ਕੇ ਪਰੇ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਸਾਲੀਆਂ ਜੀਜੇ ਦੇ ਸੂਈਆਂ ਚੁਭੋਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਚੜ੍ਹਦੀ ਤੋਂ ਚੜ੍ਹਦੀ ਟਿੱਚਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ | ਜੀਜੇ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੀਆਂ | ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਜੀਜੇ ਕੋਰੇ ਕਰਾਰੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਮਜ਼ਾਕ ਤੋਂ ਗੁੱਸਾ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਪਰ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮਾਹੌਲ ਹਾਸਿਆਂ ਦੀ ਛਣਕਾਰ ਭਰਿਆ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ |
ਛੰਦ ਸੁਣਾਉਣ ਸਮੇਂ ਵਿਅ੍ਹਾਂਦੜ ਮੰੁਡਾ, ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਤੇ ਵੱਡੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਰੂਬਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਤੁਆਰਫ਼ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਘਰ ਦੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ | ਹਾਸੇ-ਠੱਟੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਮਾਂ ਵਿਅ੍ਹਾਂਦੜ ਮੰੁਡੇ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵੀ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਵੀ ਕਰਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ |
ਬਦਲੇ ਹੋਏ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਅੱਜ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਕਾਹਲੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ | ਝੱਟ ਮੰਗਣੀ ਤੇ ਪੱਟ ਵਿਆਹ | ਵਿਆਹ ਦੇ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੇ, ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਖੂਬਸੂਰਤ ਰਸਮਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਰੋਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ | ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀ ਆੜ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰਹੁਰੀਤਾਂ ਤੋਂ ਮੁੱਖ ਮੋੜ ਲਿਆ ਹੈ | ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਲਾਜਵਾਬ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਾਂਭਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ |

-ਮੋਬਾਈਲ : 97806-67686.
mayer_hk@yahoo.com

ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ

(ਲੜੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਐਤਵਾਰ ਦਾ ਅੰਕ ਦੇਖੋ)
ਭਾਵੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ 72 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਥੋਂ ਤੁਰ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਹਾਲੇ ਵੀ ਅੰਗੇਰਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਡਰਦੇ ਹਨ, ਪਸੀਨਾ ਛੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ | ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੇਰਾ ਮੋਬਾਈਲ ਮੈਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਹੋਰ ਫੋਟੋਆਂ ਨਾ ਖਿੱਚਣਾ | ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਇਥੋਂ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਜਾਂ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸਲੂਕ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਪਰ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਤੋਂ ਆਏ ਬੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਤਾਸਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਸਲੂਕ ਕਰਦੇ ਹਨ | ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜੀ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿਚ ਆ, ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਹਰੇਕ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਅਫ਼ਸਰ ਅੰਦਰ ਜਾ ਕੇ ਦੁਆ ਮੰਗ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ | ਕਾਫ਼ੀ ਦੇਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਜਾਵਾਂ | ਮੈਂ ਗੁੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਗੇਟ, ਜਿਥੇ ਜੁੱਤੀਆਂ ਲਾਹੀਆਂ ਸਨ, ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜੁੱਤੀ ਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ | ਇਥੇ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਜੋ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਦੇ ਬੂਟ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਏ ਸਨ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਲਾਹ ਲਈਆਂ | ਗੇਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਸਟੂਲਾਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਸਨ | ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਫਾਰਗ ਹੋ ਕੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲਈ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਜਿਸ ਫ਼ੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਸੈਕਿੰਡ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਦੀ ਫੋਟੋ ਅੰਦਰ ਖਿੱਚੀ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ | ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਅਫ਼ਸਰ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਲੀਆਂ ਸਨ | ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਪਠਾਣ ਹੈ | ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਸੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਮੈਂ ਸਾਰਾ ਫਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ | ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਠਾਣਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਅਫਰੀਦੀ, ਖ਼ਟਕ ਤੇ ਸ਼ਿਨਵਾਰੀ ਟੱਬਰਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ | ਭਾਵੇਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਨੀਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਪਠਾਣ ਫ਼ੌਜੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ | ਮੈਂ ਬੜਾ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ ਕਿ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਪਠਾਣ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਬੜੀ ਸੋਹਣੀ ਤੇ ਸਾਡੇ ਵਰਗੀ ਹੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਫੇਰ ਉਹ ਵੀ ਜਾ ਕੇ ਬਾਕੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਟੂਲ 'ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਤੇ ਸਾਰੇ ਬਾਕੀ ਟੋਲਿਆਂ ਦੇ ਫਾਰਗ ਹੋਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਕਿ ਇਕੱਠੇ ਵਾਪਸ ਜਾ ਸਕਣ | ਮੈਂ ਹਿੰਮਤ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਸਲਾਮ ਕੀਤੀ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਇਕ ਸਟੂਲ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬੈਠ ਗਿਆ | ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਵਾਲ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਂ | ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜੀ ਹੋ | ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜੀ ਹੋ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੀ ਸਮਾਧ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਕਬਰ 'ਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਅਤੇ ਫ਼ਾਤਿਹਾ ਪੜ੍ਹਨ ਕਿਉਂ ਆਏ ਹੋ? ਮੇਰਾ ਸਵਾਲ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹ ਇਕਦਮ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਏ | ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਸਭ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ | ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਬੋਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਣਦੇ ਹਨ | ਥੋੜ੍ਹੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰੰਧਾਵਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪੁੱਛ ਲਵੋ | ਉਸ ਦੀ ਵਰਦੀ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਸਟਾਰਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਰਨਲ ਹੈ | ਮੈਂ ਕਰਨਲ ਸਾਹਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਉਹੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣਾ | ਤੁਸੀਂ ਸਿਆਲਕੋਟ ਛਾਉਣੀ ਜਾਵੋ ਤੇ ਉਥੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤਨਾਮਾ ਲੈ ਕੇ ਆਓ, ਫਿਰ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਵਾਂਗਾ | ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਨਾ ਨੌ ਮਣ ਤੇਲ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰਾਧਾ ਨੇ ਨੱਚਣਾ ਹੈ | ਮੈਂ ਗੱਲ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਮੋੜ ਲਈ | ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਜੂਨੀਅਰ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੰਧਾਵਾ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਰੈਂਕ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਰਨਲ ਰੰਧਾਵਾ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਹਾਂ ਮੈਂ ਕਰਨਲ ਰੰਧਾਵਾ ਹਾਂ | ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸਹੁਰੇ ਵੀ ਰੰਧਾਵੇ ਹਨ | ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਮੁਸਕਰਾਏ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਕੀ ਉਹ ਸੰਨ 1947 ਦੇ ਮਹਾਜ਼ਰ ਨੇ? ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ? ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਰੰਧਾਵੇ ਸਾਰੇ ਚੜ੍ਹਦੇ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸਨ ਤੇ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਧਰੋਂ ਹੀ ਆਏ ਹਾਂ | ਇਹ ਰੰਧਾਵੇ ਖਾਸ ਕਰ ਅੰਮਿ੍ਤਸਰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਸਨ | ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਂ ਮੇਰੇ ਸਹੁਰੇ ਵੀ ਅੰਮਿ੍ਤਸਰ ਦੇ ਕੋਲ ਕਰ ਕੇ ਪਿੰਡ ਰਾਜਾਤਾਲ ਤੋਂ ਉੱਠ ਦੇ ਆਏ ਸੀ | ਫ਼ੌਜੀ ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਤੇ ਘੱਟ ਹੀ ਬੋਲਦੇ ਨੇ ਤੇ ਸੁਣਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਨ | ਕਰਨਲ ਰੰਧਾਵੇ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਉਧਰੋਂ ਆ ਕੇ ਇਧਰ ਕਿੱਥੇ ਬੈਠੇ ਨੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਲਾਇਲਪੁਰ ਬੈਠੇ ਹਨ | ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਪਠਾਣ ਅਫ਼ਸਰ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹੋ ਤਾਂ ਪਠਾਣ, ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਏਨੀ ਸੋਹਣੀ ਕਿਵੇਂ ਬੋਲਦੇ ਹੋ | ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਹੱਸ ਪਿਆ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬੀ ਏਨੀ ਸੋਹਣੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪਸ਼ਤੋ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ | ਇਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ '47 ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮਿਆਣੀ ਅਫ਼ਗਾਨਾਂ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਆਏ ਸਨ ਤੇ ਅਸੀਂ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਸਾਡੀਆਂ ਸ਼ਕਲਾਂ ਤਾਂ ਪਠਾਣਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਪਠਾਣਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀਆਂ, ਪਰ ਪਸ਼ਤੋ ਜ਼ਬਾਨ ਸਾਨੂੰ ਭੁੱਲ ਗਈ ਤੇ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਹੀ ਬੋਲਦੇ ਹਾਂ |
ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਧਾ ਪੌਣਾ ਘੰਟਾ ਅਸੀਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ | ਏਨੀ ਦੇਰ ਵਿਚ ਆਪਸ ਵਿਚ ਖੁੱਲ੍ਹ ਵੀ ਗਏ | ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ 6 ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਚਾਰ ਉਹ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ '47 ਵਿਚ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਆਏ ਸਨ, ਇਕ ਉਹ ਮਿਆਣੀ ਅਫ਼ਗਾਨਾ ਦਾ ਪਠਾਣ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦਾ, ਇਕ ਕਰਨਲ ਰੰਧਾਵਾ ਅੰਮਿ੍ਤਸਰ ਤੋਂ, ਇਕ ਮੇਜਰ ਚਾਹਲ ਸਾਹਿਬ ਪਟਿਆਲੇ ਵਲੋਂ ਆਏ ਸਨ, ਇਕ ਸਿੱਧੂ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਪਟਿਆਲੇ ਵਲੋਂ ਆਏ ਸਨ | ਜਿਹੜੇ ਬਾਕੀ ਦੋ ਬਚੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਕੰਬੋਜ ਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਸੂਰ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ, ਇਕ ਸਿੰਧੂ ਜੱਟ ਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੇ ਸਤਾਰਾਹ ਇਲਾਕੇ ਦਾ | ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਉਹ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਏ ਕਿ ਮੇਰੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਹਾਜ਼ਰ ਸਨ ਤੇ ਸਾਡਾ ਮਹਾਜ਼ਰਾਂ ਦਾ ਦੁੱਖ ਸਾਂਝਾ ਸੀ | ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜੱਟ ਜਾਂ ਰਾਜਪੂਤ ਹੋ, ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਵੀ ਜੱਟ ਜਾਂ ਰਾਜਪੂਤ ਹਨ | ਉਪਰੋਂ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕੀਂ ਇਹੀ ਹਨ, ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਇਹੀ ਹਨ, ਤੁਸੀਂ ਇਥੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਉਂਦੇ ਹੋ, ਉਧਰ ਉਹ ਵੀ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਜੰਗ ਕਾਹਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਜੰਗ ਕੀਹਦੇ ਿਖ਼ਲਾਫ਼ ਹੈ, ਕੀ ਇਹ ਆਪਸ ਦੀ ਜੰਗ ਹੈ? ਤੁਸੀਂ ਲੜਦੇ ਕੀਹਦੇ ਿਖ਼ਲਾਫ਼ ਹੋ? ਮੇਰੇ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ | ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ | ਉਹ ਆਪਸ ਵਿਚ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇਖਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਲਾਂ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ | ਮੈਂ ਫਿਰ ਉਥੋਂ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਗੱਡੀ ਸਟਾਰਟ ਕੀਤੀ | ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਵਕਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਗੱਡੀ ਦੀ ਵਿੰਡ ਸਕਰੀਨ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ | ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਮਝ ਆ ਰਹੀ ਕਿ ਇਹ ਵਿੰਡ ਸਕਰੀਨ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਧੁੰਦਲੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ | ਮੈਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਧੁੰਦ ਸ਼ਾਇਦ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ਼ 'ਤੇ ਵੀ ਛਾ ਗਈ ਸੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਸਾਫ਼ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ | (ਸਮਾਪਤ)

ਲਿਪੀ ਅੰਤਰ : ਜੇ. ਐਸ. ਭੱਟੀ
ਈ-ਮੇਲ : jsdhaiwal21@gmail.com
ਮੋਬਾਈਲ : 79860-37268

ਜਦੋ ਡੇਂਗੂ ਡੇਂਗੂ ਹੋਈ

ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਬੋਲੀ ਵਾਂਗ ਜਾਪ ਰਹੇ ਹਨ | ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਆਈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਭਿਆਨਕਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ | ਤੋਬਾ! ਇੰਨੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਸਰੀਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਗਿੱਲੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਚੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੋਏ | ਦੁਸਹਿਰੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਬੁਖਾਰ ਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਦਰਦਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ | ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ, ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਮੈਂ ਬੁਖਾਰ ਦੀ ਗੋਲੀ ਲਈ ਤੇ ਸੌਾ ਗਈ | ਸਵੇਰੇ ਬੁਖਾਰ ਉੱਤਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਬਹੁਤ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ | ਮੈਂ ਐਕਟਿਵਾ ਚਲਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਫ਼ੈਮਲੀ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰਾ ਡੇਂਗੂ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਇਆ ਜੋ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਪਾਜ਼ੇਟਿਵ ਆ ਗਿਆ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੰਪਲੀਟ ਰੈਸਟ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਜੂਸ, ਲੱਸੀ ਤੇ ਫ਼ਲ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ | ਮੈਂ ਬਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਫ਼ਲ ਖ਼ਰੀਦੇ ਤੇ ਘਰ ਆ ਗਈ | ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਮੁਤਾਬਿਕ ਖ਼ੁਰਾਕ ਤਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਮੈਂ ਅਰਾਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਵੀ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਏ | ਜਦੋਂ ਸੈੱਲ ਚੈੱਕ ਕਰਵਾਏ ਤਾਂ ਘਟਣ ਲੱਗੇ | ਨਾ ਹੀ ਬੁਖਾਰ ਸੀ, ਨਾ ਹੀ ਦਰਦ, ਇਕ ਬੇਚੈਨੀ ਜਿਹੀ ਦਾ ਆਲਮ ਸੀ | ਵਧੀਆ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲੈਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਵਧਦੀ ਹੀ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਥਰੂਮ ਵਿਚ ਨੀਮ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਡਿਗ ਗਈ | ਸਵੇਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਪਤੀ ਦੇਵ ਘਰ ਹੀ ਸੀ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਗੱਡੀ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਤੇ ਵੀਹ-ਪੱਚੀ ਮਿੰਟਾਂ 'ਚ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚ ਗਏ | ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿਚ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ | ਜਦੋਂ ਸੈੱਲ ਚੈੱਕ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਗਿਆਰਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ | ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਹੱਥਾਂ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਪੈ ਗਈ | ਮੇਰਾ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਬੀ ਨੈਗੇਟਿਵ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਜੋ ਗੁੜਗਾਂਵਾ ਵਿਖੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੈਚ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਵਕਤ ਗੁਆਏ ਟੈਕਸੀ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲ ਪਿਆ | ਇੱਧਰ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੇਵ ਨੇ ਸਾਰੇ ਵਟਸਐਪ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿਚ ਬੀ ਨੈਗੇਟਿਵ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ | ਜੋ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਸਾਨੂੰ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇਕ ਬਿਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਿਨ ਇਸ ਦੀ ਵੈਲਯੂ (ਕੀਮਤ) ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ | ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਦੇਖਦੇ ਮੇਰੇ ਬਲੱਡ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਪੰਜ ਛੇ ਬੰਦਿਆਂ ਵਲੋਂ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਕੁਝ ਅਣਜਾਣ ਲੋਕ ਵੀ ਲੈਬ ਦੇ ਬਾਹਰ ਆਏ | ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮੁਸੀਬਤ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਿਖਾਈ | ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੇਵ ਅਤੇ ਬੇਟਾ ਅਕਸਰ ਹੀ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੂਨਦਾਨ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ ਪ੍ਰੰਤੂ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ੂਨਦਾਨ ਦੀ ਅਸਲੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਉਸ ਦਿਨ ਪਤਾ ਲੱਗੀ | ਇਹ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਚੰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ | ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਅੰਬਾਲੇ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆ ਕੇ ਲੰਬੇ ਜਾਮ ਵਿਚ ਫ਼ਸ ਗਿਆ | ਉਸ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ | ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਲਈ ਲੱਗਭੱਗ ਪੰਜ ਘੰਟੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਗਿਆ | ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮੈਂ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਤੀ ਇੰਨੀ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਆ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹਲਕੇ ਮੌਸਮੀ ਜ਼ੁਕਾਮ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ | ਫ਼ੇਰ ਮੇਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਜੁੜ ਗਈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿਚ ਛੇ-ਸੱਤ ਕੇਸ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਹਨ | ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਮੁਹੱਲੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਕੇ ਸਾਡੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਿਊਾਸਪਲ ਕੌਾਸਲਰ ਕੋਲ ਗਈਆਂ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਗੇਟ ਤੋਂ ਹੀ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਸਾਡੀ ਲਿਖਤੀ ਫ਼ਰਿਆਦ ਫੜ ਲਈ ਕਿ ਉਹ ਘਰ ਨਹੀਂ | ਐਕਸ਼ਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਨਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਤਾਂ ਉੱਕਾ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ | ਮੇਰੇ ਪਲੇਟਲੈਟਸ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ | ਏਨੇ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਸਾਬ੍ਹ ਆਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਹੌਸਲਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ, ਬਿਲਕੁਲ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ | ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਰੱਬ ਸਮਾਨ ਲੱਗੇ ਤੇ ਮੈਂ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਕ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਬੋਲ-ਬਾਣੀ ਮਰੀਜ਼ 'ਤੇ ਦਵਾਈ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਅਸਰ ਕਰਦੀ ਹੈ | ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਰੀ ਫੇਰ ਅਤੀਤ ਵਿਚ ਗੁਆਚ ਗਈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਹ ਜਨਤਾ ਦੀਆਂ ਜਾਇਜ਼ ਮੰਗਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਕੰਨੀ ਕਤਰਾਉਂਦੇ ਹਨ | ਘਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਕੋਈ ਮਾਅਨੇ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਗੇਟ ਨਿਕਲਦਿਆਂ ਹੀ ਬਰਸਾਤਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ, ਨਾਲੀਆਂ ਵਿਚਲਾ ਪਾਣੀ ਤੇ ਗੰਦ ਦੇ ਢੇਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ | ਡੇਂਗੂ ਨਾਲ ਨਿਪਟਣਾ ਵੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੇ ਵੱਸ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ | ਇਸ ਦੇ ਵਿਚ ਲਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖ਼ੁਰਾਕ ਅਤੇ ਜੇ ਸੈੱਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਘਟ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਖਰਚ ਉਠਾਉਣਾ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਦੇ ਵੱਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ | ਇਸੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਜਾਨ ਤੋਂ ਵੀ ਹੱਥ ਧੋਣੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਕੀ ਫ਼ਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਚਲੀ ਜਾਵੇ | ਹਾਂ! ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਰੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੀਰੋ ਬੰਸਰੀ ਵਜਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਜਨਤਾ ਆਪਣੀਆਾਂਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝਦੀ ਰਹੇਗੀ | ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਬਾਅਦ ਨੀਰੋ ਜਾਗੇਗਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਵੋਟਾਂ ਮੰਗਣ ਆਵੇਗਾ, ਵੋਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਚਲਦਾ ਬਣੇਗਾ | ਜਨਤਾ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝਦੀ ਰਹੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ, ਜੋ ਲੋਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਅਦਿਆਂ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਉਤਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਸਕੇ |

-ਐਮ.ਫਿਲ. (ਪੋਲ ਸਾਇੰਸ)

ਭੁੱਲੀਆਂ ਵਿਸਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ

ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਥੇ ਨਾਵਲ ਬਾਰੇ ਗੋਸ਼ਟੀ ਹੋਈ ਸੀ | ਉਸ ਗੋਸ਼ਟੀ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ | ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲੋਕ ਲਿਖਾਰੀ ਸਭਾ ਅੰਮਿ੍ਤਸਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ | ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ |

-ਮੋਬਾਈਲ : 98767-41231

ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਰਚਨਾ ਸੰਸਾਰ

ਉੱਘੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਦਾ ਜਨਮ 5 ਅਕਤੂਬਰ, 1932 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਡਾਂਡੀਆਂ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਦੇ ਇਕ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਪਿਤਾ ਸ: ਜੰਗ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂਅ ਰਾਇ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ |
1960 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਡੇਰੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ | ਰੁਮਾਂਸਵਾਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਜਲੌਅ ਮੱਠਾ ਪੈਣ 'ਤੇ ਨਵੀਂ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ | ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ 'ਚ ਆਈ ਖੜੋਤ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਅਤੇ ਬਦਲੀ ਹੋਈ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਯਤਨ ਕੀਤਾ | ਆਧੁਨਿਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ 1960 ਦੁਆਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਡਾ: ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ, ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਤੇ ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ ਹੁਰਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਲਹਿਰ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤਾ | ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ | ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਲਈ ਪਰਚੇ ਲਿਖੇ | ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਬਲ ਦੇਣ ਲਈ ਦੋ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਤਾਸ਼ ਦੇ ਪੱਤੇ' (1962) ਅਤੇ 'ਸ਼ਤਰੰਜ ਦੀ ਖੇਡ' (1964) ਛਪਵਾਈਆਂ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ 'ਚ ਰਹੀਆਂ |
ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰਾਂ ਆਪਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਪ੍ਰਯੋਗਵਾਦ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ' 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸਮਾਜ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਭਾਗ ਹੈ | ਵਿਅਕਤੀ ਮਿਲ ਕੇ ਸਮਾਜ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ | ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਯੋਗਵਾਦ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਤੁਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕਵਾਦ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ | ਆਧੁਨਿਕ ਚੇਤਨਾ ਵਾਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਵਰਤਮਾਨ ਤੁਰਿਆ ਹੈ' (1973) ਵਿਚ ਛਪੀ | ਵਰਤਮਾਨ ਤੁਰਿਆ ਹੈ ਇਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਸਵੈ-ਯਾਤਰਾ ਹੈ | ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਭਾਗ ਵਿਚ 'ਖਲਾਅ 'ਚ ਲਟਕੇ ਮਨੁੱਖ' ਸਿਨਮੈਟਿਕ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਲਿਖੀ ਕਵਿਤਾ ਸੀ |
ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਚੌਕੜੀ 'ਇਕੋਤਰ ਸੌ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਮਹਾਂਭਾਰਤ', 'ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ 'ਚ ਜੰਮੇ ਮਨੁੱਖ', 'ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲਾ ਦੇਵਤਾ' ਅਤੇ 'ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਉਕਰੇ ਹਸਤਾਖਰ' ਦੇ (1977) 'ਚ ਛਪੀ | ਫਰਵਰੀ, 2019 ਵਿਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਮਾਹਿਲਪੁਰ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਬੰਧੀ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤੀ ਫੁੱਟਬਾਲਰ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਲਜ ਵਲੋਂ ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲਾਈਫ਼ ਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ |
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਲੰਮੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹਨ 'ਤ੍ਰੈਕਾਲਕ', 'ਖਾਲੀ ਕੁਰਸੀ ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ', 'ਅਫਰੀਕਾ 'ਚ ਨੇਤਰਹੀਣ', 'ਲਿਖਤੁਮ ਕਾਲਾ ਘੋੜਾ', 'ਚੁੱਪ ਬੈਠੀ ਕਵਿਤਾ', 'ਰੇਤਲੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ', 'ਰੋਜ਼ਨਾਮਚੇ ਦਾ ਸਫ਼ਰ', 'ਬਨੇਰੇ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਅੱਖ', 'ਬੀਜ ਤੋਂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਤੱਕ' ਅਤੇ 'ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ-ਆਕਾਸ਼ |'
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਲੋਚਕਾਂ ਵਲੋਂ ਲੰਮੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਪੈਸ਼ਲਿਸਟ ਵੀ ਆਖਿਆ ਗਿਆ | ਲੰਮੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 'ਵਿਦਰੋਹੀ ਪੀੜ੍ਹੀ, ਮੈਂ ਜੋ ਪੈਗ਼ੰਬਰ ਨਹੀਂ', 'ਉਲਾਰ ਨਸਲ ਦਾ ਸਰਾਪ', 'ਬੋਦੀ ਵਾਲਾ ਤਾਰਾ', 'ਗਲੋਬਲ ਯੁੱਗ 'ਚ ਬੋਧ ਬਿਰਖ ਥੱਲੇ' ਅਤੇ 'ਸ਼ਬਦ ਨੰਗੇ' ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ |
ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੇ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰਿਤ 15 ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ ਵੀ ਰਚੇ | ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਤੇ ਛਪਵਾਉਣ 'ਚ ਪਹਿਲ ਕਦਮੀ ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰੀਂ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹ 1972 ਵਿਚ ਕੀਨੀਆ 'ਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲੀ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ 'ਚਾਣਕ ਅੰਨ੍ਹੇ ਹਨ' (1972) 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਤੇ 1973 'ਚ ਨਵਯੁਗ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਨੇ 'ਵਰਤਮਾਨ ਤੁਰਿਆ ਹੈ' ਦੇ ਨਾਲ ਛਾਪਿਆ |
ਚਾਰ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਲੰਗੜਾ ਆਸਮਾਨ' (1978) ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾਇਆ | ਇਸ ਵਿਚਲੇ ਤਿੰਨ ਹੋਰ ਨਾਟਕ ਹਨ 'ਹਥੇਲੀ 'ਤੇ ਉੱਗਿਆ ਸ਼ਹਿਰ', 'ਉਰਫ਼ ਉੱਨੀ ਸੌ ਨੜਿਨਵੇਂ' ਤੇ 'ਦਾੜ੍ਹੀ ਵਾਲਾ ਘੋੜਾ' | ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰੇ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕਾਂ 'ਚ ਪੰਜਾਬੀ, ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਚ ਜੋ ਕੁਝ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ, ਸਭ ਕਾਸੇ ਦਾ ਅਸਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੈ | ਦੋ ਮਹਾਂਨਾਟ 'ਘਰ 'ਚ ਬਘਿਆੜ' ਅਤੇ 'ਦਸਤਾਨਿਆਂ ਵਰਗੇ ਹੱਥ' (1987) ਵਿਚ ਛਪੇ | 'ਮੰਟੋ ਮਰਿਆ ਨਹੀਂ' ਇਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ (1988) ਵਿਚ ਛਪਿਆ | 'ਸੂਤਰਧਾਰ ਬੋਲਦਾ ਹੈ' ਵਿਚ 7 ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ | ਇਹ ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ 1989 ਵਿਚ ਛਪੇ | ਇਹ ਹਨ ਧੂਮ ਕੇਤੂ, ਇਕ ਛਾਤੀ ਵਾਲੀ ਔਰਤ, ਕਲਕੀ ਅਵਤਾਰ ਹਿਜੜੇ, ਨਾਟਕ ਵਿਚਲਾ ਸ਼ੈਤਾਨ, ਊਠਾਂ ਵਰਗੇ ਆਦਮੀ | ਇਹ ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਪੰ੍ਰਪਰਾਵਾਦੀ ਨਾਟਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਬਣਤਰ ਦੇ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ ਹਨ |
ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1993 ਵਿਚ ਕੁਝ ਮਹਾਨ ਚਿੰਤਕਾਂ ਦੇ ਕਾਵਿ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ 256 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਸਰਾਪੇ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਪੈਗ਼ੰਬਰ' ਛਪਵਾਈ |
ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੀਹਾਂ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਦੋ ਆਧੁਨਿਕ ਮਹਾਂ-ਕਾਵਿ ਧਰਤੀਨਾਮਾ (1990) ਅਤੇ ਸੂਰਜਨਾਮਾ (1997) ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ |
ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਨਾਵਲਾਂ ਦੀ ਵੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ | ਦੋ ਨਾਵਲ 'ਅਗਿਆਤਵਾਸੀ' ਤੇ 'ਮਰਦ ਵਿਚਲੀ ਔਰਤ' ਅਫਰੀਕੀ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਪੱਖੋਂ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੋਂਦ ਰੱਖਦੇ ਹਨ |
'ਦੋ ਪੱਤਣਾ ਦੇ ਤਾਰੂ' ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਵੀ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਹਨ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ | ਚੌਥਾ ਨਾਵਲ ਹੈ 'ਸ਼ੀਸ਼ੇ 'ਤੇ ਚਿਹਰੇ' ਅਤੇ ਪੰਜਵਾਂ 'ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿਚਲਾ ਪ੍ਰੋਮੀਥੀਅਸ |' ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਵਲਾਂ 'ਚ ਆਧੁਨਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ |
ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰੀਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ' (1982) ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਟੁਕੜੀ 'ਸ਼ਬਦ ਨੰਗੇ ਹਨ' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਛਪਿਆ | ਇਸ ਵਿਚ 71 ਗ਼ਜਲਾਂ ਹਨ |
ਦੂਸਰਾ ਆਧੁਨਿਕ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਸੂਰਜ' ਜਿਸ ਵਿਚ 82 ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਹਨ, ਉਹ 2009 ਵਿਚ ਛਪਿਆ |
ਆਲੋਚਨਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ 'ਪ੍ਰਯੋਗਵਾਦ ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ' 2009 ਵਿਚ ਛਪੀ | ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੀਲ ਲਹਿਰ ਦੇ ਅਗਲੇ ਵਿਕਾਸ ਪੜਾਵਾਂ, ਆਧੁਨਿਕਵਾਦ ਤੇ ਗਲੋਬਲ ਚਿੰਤਨ 'ਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋਣ ਦੀ ਚਰਚਾ ਹੈ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2017 ਵਿਚ ਨਵਾਂ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਆਰ-ਪਾਰ' ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ |
ਅਜਾਇਬ ਕਮਲ ਹੁਰਾਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ |
ਜਿੱਦਾਂ-ਜਿੱਦਾਂ ਮਾਨਵੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਬਦਲਦੀ ਰਹੀ, ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਸਿਰਜਣਾ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਰਹੀ |

ਮੋਬਾਈਲ : 89687-61841.