ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਵੋ

ਗਰਮੀ ਹੁਣ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਜਿਥੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਉਥੇ ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੋਗਲੀਆਂ ਗਊਆਂ ਤਾਂ ਮੱਝਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਗਰਮੀ ਮੰਨਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਨਾ ਬਚਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਦੁੱਧ ਹੀ ਨਹੀਂ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਸਗੋਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਡੰਗਰਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਇਨਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣਾ ਦੁੱਖ ਜ਼ਾਹਿਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਸ ਖੂੰਡੇ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਾਂ ਉਥੇ ਹੀ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਂਗ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਇਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰੋ, ਪਿਆਰ ਕਰੋ ਤੇ ਪਲੋਸੋ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗੀ।
1. ਧੁੱਪ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਹਵਾਦਾਰ ਸ਼ੈੱਡ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਸ਼ੈੱਡ ਵਿਚ ਪੱਖੇ ਲਗਾਏ ਜਾਣ, ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਕੂਲਰ ਵੀ ਲਗਾਏ ਜਾਣ। ਸ਼ੈਡ ਦੇ ਚੌਗਿਰਦੇ ਖੱਸ ਦੀਆਂ ਸਫ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗਿੱਲਾ ਕਰ ਕੇ ਟੰਗਿਆ ਜਾਵੇ ।
2. ਸਵੇਰੇ, ਦੁਪਹਿਰੇ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਪਾਣੀ ਸਾਫ਼ ਸੁਥਰਾ ਤੇ ਟਿਊਬਵੈਲ ਦਾ ਤਾਜ਼ਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
3. ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰ ਨੁਹਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਕਈ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਨੇ ਫ਼ੁਆਰੇ ਲਗਾਏ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੋਗਲੀਆਂ ਗਊਆਂ ਲਈ ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਆਮ ਕਰਕੇ ਦੁਧਾਰੂਆਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀ ਦੇ ਨਾਲੋ-ਨਾਲ ਹਰੇ ਚਾਰੇ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 40 ਕਿਲੋ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਹੀ ਸੇਂਜੂ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਪੱਕ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਾਰੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਸਕੀਮ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰਾ ਚਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਰਹੇ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਮੱਕੀ, ਬਾਜਰਾ ਤੇ ਚਰ੍ਹੀ ਮੁੱਖ ਚਾਰੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰਵਾਂਹ ਰਲਾ ਕੇ ਬੀਜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਚਾਰਾ ਹੋਰ ਵੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਵਾਂਹ ਉਂਝ ਵੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਸ਼ੂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਮਿਨਰਲ ਮਿਕਸਚਰ ਅਤੇ ਆਉਡਾਈਜ਼ ਲੂਣ ਵੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਖੁਰਾਕ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੰਡਾ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਤਿੰਨ ਕੁ ਕਿਲੋ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਆਪ ਸੰਤੁਲਿਤ ਫੀਡ ਬਣਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਤੇ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਰਲਾਉਣਾ ਕਠਿਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੰਪੂਰਨ ਪਸ਼ੂ ਖੁਰਾਕ ਵਰਤੀ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਆਮ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਆਹਾਰ-ਬਿਹਤਰ ਆਹਾਰ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਖ਼ੁਰਾਕ ਵਧੀਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਡੰਗਰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਚਿਕਨਾਈ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਰਕਫ਼ੈਡ ਦੀ ਪਸ਼ੂ ਖ਼ੁਰਾਕ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਹੁਣ ਢੁੱਕਵਾਂ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਐੱਸ.ਐੱਲ. 958, ਐੱਸ.ਐੱਲ. 744 ਅਤੇ ਐੱਸ.ਐੱਲ. 525 ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਇਕ ਏਕੜ ਲਈ 30 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜ ਨੂੰ ਬਰੈਡੀਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦਾ ਟੀਕਾ ਜ਼ਰੂਰ ਲਗਾ ਲਵੋ। ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀ ਖੇਤੀ ਮੱਕੀ ਵਿਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੱਕੀ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਲਾਈਨ ਸੋਇਆਬੀਨ ਦੀ ਬੀਜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਖ਼ਬਰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ

ਝੋਨੇ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੁਚੱਜਾ ਪ੍ਰਬੰਧ

ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ: ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਿੰਚਾਈ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਹੀ ਸੰਜਮਤਾ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਵਧੀਆ ਪੁੰਗਾਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਖੇਤ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਵਾਰ ਤਵੀਆਂ ਨਾਲ ਵਾਹੁਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਵਾਰੀ ਹੱਲ ਫੇਰ ਕੇ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹੇ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਲਗਾਉ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੱਲ ਨਾਲ ਵਾਹ ਕੇ ਸੁਹਾਗਾ ਫੇਰ ਦਿਉ। ਲੇਜ਼ਰ ਕਰਾਹੇ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ 25-30 ਫ਼ੀਸਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਝੋਨੇ ਦੇ ਝਾੜ ਵਿਚ 5-10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਤੇ ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਸੁਚੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੱਦੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਨੂੰ ਲੇਜ਼ਰ ਵਾਲੇ ਕਰਾਹੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਾਰੀਕੀ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੱਧਰਾ ਕਰ ਲਵੋ ਤਾਂ ਕਿ ਖੇਤ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸੁਚੱਜੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਸਾਰੇ ਖਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਆਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਟਾਂ ਠੀਕ ਕਰ ਲਉ। ਖੇਤ ਵਿਚ ਕੱਦੂ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਭਾਵ ਪੱਧਰਾ ਕਰੋ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤਾਂ ਕਿ ਛੋਟੇ ਪੌਦੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਗਣਗੇ ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਉੱਚਿਤ ਰੋਕਥਾਮ ਹੋਵੇਗੀ। ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਦੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਘੱਟ ਰਿਸੇਗਾ।
ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆ ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ : ਪੀ.ਏ.ਯੂ. ਨੇ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੀ. ਆਰ. 121, ਪੀ. ਆਰ. 122, ਪੀ. ਆਰ. 124, ਪੀ. ਆਰ. 126 ਅਤੇ ਪੀ. ਆਰ. 127 ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਢੁਕਵੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਝਾੜ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਾਲੀਆਂ (120 ਦਿਨਾਂ) ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ 100-120 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੀ. ਆਰ. 126 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਭਰਵੇਂ ਗੁਣਾਂ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਜੋ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿਚ (ਪਨੀਰੀ ਦੀ ਲਵਾਈ ਤੋਂ 93 ਦਿਨ ਦੇ ਅੰਦਰ) ਪੱਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਝਾੜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧੀਆ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਿਸਮ ਹਨੇਰੀ, ਝੱਖੜ, ਸੋਕਾ, ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਉੱਪਰ ਖਰਚੇ ਵੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਰਾਲੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਵੀ ਸੌਖੀ ਅਤੇ ਸੁਚੱਜੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਪੱਕਣ ਕਰਕੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਤੀਜੀ ਫ਼ਸਲ ਵੀ ਬੀਜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਹੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ 14 ਫ਼ੀਸਦੀ ਰਕਬੇ ਵਿਚ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟ ਕੇ ਲਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ : ਝੋਨਾ ਜੂਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਝੋਨਾ 13 ਜੂਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਬਰਸਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਹਵਾ ਵਿਚ ਨਮੀਂ ਵੱਧਣ ਕਰਕੇ, ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਘੱਟਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ : ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਹਫਤੇ ਤੱਕ ਖੇਤ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਪਹਿਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਜ਼ੀਰਨ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਵਕਫ਼ੇ 'ਤੇ ਲਾਉਣ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਝਾੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਵੀ ਘਟਦਾ ਹੈ। ਨਿਰੰਤਰ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਰੱਖਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 5 ਤੋਂ 8 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ 50 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਝੋਨੇ ਦੇ ਝਾੜ ਵਿਚ ਵੀ ਕੋਈ ਗਿਰਾਵਟ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

-ਮੋਬਾਈਲ : 91-94654-20097
balwinderdhillon.pau@gmail.com

ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ

ਝੋਨਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਇਸ ਦੇ ਝਾੜ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਕੱਲੇ ਜੇ ਨਦੀਨਾਂ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਾ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਝਾੜ 30-50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਝਾੜ ਦਾ ਘਾਟਾ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਘਣਤਾ ਉੱਪਰ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਦੀਨ ਸਿਰਫ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਝਾੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਘਟਾਉਂਦੇ ਬਲਕਿ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਦੀਨ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਰਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਫ਼ਸਲ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤੇਜ਼ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚਲੇ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ, ਤੇ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਕਰਕੇ ਫ਼ਸਲੀ ਬੂਟਿਆਂ ਦੇ ਤਣੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਮਜੋਰ ਫ਼ਸਲ ਜਲਦੀ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਦੀਨ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਦੀਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘਾਹ ਵਰਗੇ ਸਵਾਂਕ, ਸਵਾਂਕੀ, ਕਣਕੀ, ਨੜੀ; ਚੌੜੀ ਪੱਤੀ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਘਰਿੱਲਾ, ਸਣੀ, ਮਿਰਚ ਬੂਟੀ; ਮੌਥੇ ਵਰਗੇ ਛਤਰੀ ਵਾਲਾ ਮੋਥਾ, ਗੰਢਾਂ ਵਾਲ ਮੋਥਾ ਅਤੇ ਘੂੰਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਢੰਗ ਵਰਤ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਧੀ ਬੀਜੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ: ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਅਸਰਦਾਇਕ ਰੋਕਥਾਮ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬਚੇ ਹੋਏ ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਗੋਡੀ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਹੱਥ ਨਾਲ ਖਿੱਚ ਕੇ ਪੁੱਟ ਦਿਉ।
ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਵਿਚ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ: ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਵਿਚ ਸਵਾਂਕ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮੀ ਘਾਹ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਨਦੀਨ ਮੁਕਤ ਹੋਣੀ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਸਮੇਂ ਕਈ ਵਾਰ ਝੋਨੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਨਦੀਨ ਵੀ ਖੇਤ ਵਿਚ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਨਦੀਨ-ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਰਤ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਲੁਆਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ
* ਗੋਡੀ ਕਰਕੇ ਨਦੀਨ ਕੱਢਣਾ: ਪਨੀਰੀ ਲਾਉਣ ਤੋਂ 15 ਅਤੇ 30 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਪੈਡੀ ਵੀਡਰ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕਰਕੇ ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਥੇ ਪੈਡੀ ਵੀਡਰ ਨਾ ਚਲਦਾ ਹੋਵੇ ਉੱਥੇ ਨਦੀਨ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਪੁੱਟ ਦਿਓ।
* ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ: ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਤੇ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
rਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ 10-12 ਦਿਨਾਂ ਅੰਦਰ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ : ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਗਰੈਨਿਟ 240 ਐਸ ਸੀ (ਪਿਨੌਕਸੁਲਮ) 40 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨੂੂੰ 150 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮੀ ਘਾਹ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਵਾਂਕ, ਝੋਨੇ ਦੇ ਮੋਥੇ ਅਤੇ ਚੌੜੀ ਪੱਤੀ ਵਾਲੇ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਜੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਵੇ ਉਥੇ ਇਸ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਅਸਰਦਾਇਕ ਹੈ। ਛਿੜਕਾਅ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੱਢ ਦਿਉ ਅਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਪਾਣੀ ਲਾਓ।
rਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ 20-25 ਦਿਨਾਂ ਅੰਦਰ ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ (ਸਵਾਂਕ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਮੋਥਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ): ਸਵਾਂਕ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਮੋਥਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ 100 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨੌਮਿਨੀਗੋਲਡ/ਵਾਸ਼ ਆਊਟ/ਮਾਚੋ/ਤਾਰਕ 10 ਐਸ ਸੀ (ਬਿਸਪਾਇਰੀਬੈਕ) ਨੂੰ 150 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਲੁਆਈ ਤੋਂ 20-25 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਲੈਪਟੋਕਲੋਆ (ਚੀਨੀ ਘਾਹ) ਅਤੇ ਕਣਕੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਵੇ ਉਥੇ 400 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਰਾਈਸਸਟਾਰ 6.7 ਈ ਸੀ (ਫਿਨੌਕਸਾਪ੍ਰੋਪ) ਨੂੰ 150 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਲੁਆਈ ਤੋਂ 20-25 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਛਿੜਕਾਅ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ਸਲ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੱਢ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
rਚੌੜੀ ਪੱਤੀ ਵਾਲੇ ਨਦੀਨਾਂ ਅਤੇ ਮੋਥਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ: ਚੌੜੀ ਪੱਤੀ ਵਾਲੇ ਨਦੀਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੱਰਿਲਾ, ਸਣੀ ਆਦਿ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਰਸਾਇਣ ਵਰਤ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੁਝ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ
* ਝੋਨੇ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਦੀਨ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਨਰੋਈ ਪਨੀਰੀ ਵਰਤੋ।
* ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ ਦੀ ਚੋਣ ਨਦੀਨਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਕਰੋ।
* ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮੇਂ ਦਸਤਾਨੇ, ਗੈਸਮਾਸਕ, ਪੂਰੀ ਬਾਂਹ ਦੀ ਕਮੀਜ਼ ਅਤੇ ਪਜਾਮਾ/ਪੈਂਟ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਉ।
* ਨਦੀਨ ਨਾਸ਼ਕ ਦਾ ਇਕ ਸਾਰ ਫਾਇਦਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕੱਦੂ ਕੀਤਾ ਖੇਤ ਪੱਧਰਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
* ਹਰ ਸਾਲ ਨਦੀਨ-ਨਾਸ਼ਕ ਗਰੁੱਪ ਬਦਲ ਕੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਨਦੀਨਾਂ ਵਿਚ ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਵਾਈਆ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
* ਸਪਰੇਅ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ।

-ਮੋਬਾਈਲ : +91-9646220333

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਲਵਾਈ

ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਲਵਾਈ ਜ਼ੋਰਾਂ 'ਤੇ ਹੈ। ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੇਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦਿਨੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬੋਰਾਂ 'ਤੇ ਢੋਲਕੀ ਖੜਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਮ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤੀ ਅਦਾਰੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਸਾ ਝੋਨਾ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਨੁਕਸ ਵੀ ਗਿਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਦਲਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵੀ ਸੁਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਸਾਨ ਪੂਸਾ 44 ਦਾ ਖਹਿੜਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਰਹੇ, ਇਸ ਵਾਰ ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮੰਗ ਸੀ, ਦੁਕਾਨਾਂ 'ਤੇ ਪਹਿਲੋਂ ਸਾਈ ਦੇਣੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ। ਇਕ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਵਾਰ ਤਿੰਨ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਕਾਸ਼ਤ ਪੂਸਾ ਦੀ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜੇ ਅਗਿਆਤ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਜੋ ਖੇਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ? ਜਾਂ ਕਿਉਂ ਕਿਸਾਨ ਪੂਸਾ ਨੂੰ ਹੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ? ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਲਈ ਜੇ ਅਦਾਰੇ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹਨ ਤਾਂ, ਉਪਰੋਕਤ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਆਮ ਦੇਸੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨੀ ਪਵੇਗੀ, ਤਾਂ ਹੀ ਉਹ ਸਾਡੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਵੇਗਾ ।

ਮੋਬਾ: 98159-45018

ਵਿਰਾਸਤੀ ਰੁੱਖ 'ਸਰੀਂਹ'

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਦਹਾਕੇ ਪਿਛਾਂਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅੱਜ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫੀ ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ ਸੀ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਪੰਜਾਬ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਰਾਹ 'ਤੇ ਵਧਿਆ ਇਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਾਣੀ, ਆਪਣੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਰੁੱਖ, ਆਪਣਾ ਹਰਿਆਲੀ ਦਾ ਦੌਰ ਲਗਪਗ ਗਵਾ ਲਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਾਈਏ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਹੈ, ਤੇ ਜਿਹੜਾ ਬਚਿਆ ਖੁਚਿਆ ਹੈ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਜੰਜਾਲ ਵਿਛਾਉਣ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਜੰਜਾਲ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚੌਗਿਰਦੇ ਨੂੰ ਹਰਿਆ-ਭਰਿਆ ਬਣਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਜੋ ਕੇ ਬਿਲਕੁਲ ਘਟਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ, ਬੱਸ ਉਹ ਤਰੱਕੀ-ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਰਟ ਲਾ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਕ ਰੋਟੀਆਂ ਸੇਕਣ ਦੇ ਚੱਕਰ 'ਚ ਹਨ?
ਆਓ ਆਪਾਂ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਰੁੱਖ ਸਰੀਂਹ ਦੀ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅੱਗੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਢੱਕੀਆਂ, ਖੂਹਾਂ ਤੇ ਮੋਟਰਾਂ 'ਤੇ ਆਮ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕੇ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਇਸ ਰੁੱਖ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬਿਲਕੁਲ ਅਣਜਾਣ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਨਾਂਅ ਅਲਬੀਜਿਆ ਹੈ ਇਹ 1772 'ਚ ਇਕ ਇਟੈਲੀਅਨ ਫਿਲਿੱਪੋ ਨੇ ਲੱਭਿਆ ਸੀ , ਇਹ ਤਕਰੀਬਨ 150 ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਝਾੜੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਵੀ?
ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫਰੀਕਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਦਿ ਮੁਲਕਾਂ 'ਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਵੱਖਰੀ-ਵੱਖਰੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵੱਖਰੇ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਚਿੱਟੇ ਗੁਲਾਨਾਰੀ, ਹਲਕੇ ਪੀਲੇ ਆਦਿ ਅਤੇ ਇਹ ਗਹਿਣਿਆਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦਾ ਰੁੱਖ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੰਗਲੀ ਸਰੀਂਹ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਰਸ ਬਣਾ ਕੇ ਜੇ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਦੀ ਅੱਖ 'ਚ ਚਿੱਟਾ ਫੋਲਾ ਹੋਵੇ ਉਸ 'ਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਭ ਸ਼ਗਨ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਵੇਲੇ ਸਰੀਂਹ ਤੇ ਨਿੰਮ ਦੇ ਪੱਤੇ ਘਰ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰਾਸਤੀ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਲੋੜ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਪਾਉਣ ਦੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰੁਝੇਵੇਂ ਭਰੇ ਸਮੇਂ 'ਚੋਂ ਸਮਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਤੱਕਣ ਦੀ, ਇਹ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਪੂਰਾ ਖਿੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ravinderravi949@gmail.com

ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਖੇਤੀ ਰੁਝੇਵੇਂ

ਵਣ ਖੇਤੀ : ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਰੱਖਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਫੈਦਾ, ਕਿੱਕਰ, ਸੂਬਾਬੁਲ, ਟਾਹਲੀ, ਡੇਕ, ਨਿੰਮ, ਸਾਗਵਾਨ ਆਦਿ ਦੇ ਬੂਟੇ ਬਰਸਾਤੀ ਮੌਸਮ (ਜੁਲਾਈ-ਅਗਸਤ) ਵਿਚ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਬੂਟੇ ਦੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਟੋਏ ਦਾ ਆਕਾਰ 50×50×50 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਗੋਹੇ ਦੀ ਗਲੀ-ਸੜੀ ਖਾਦ ਅਤੇ ਉਪਰਲੀ ਮਿੱਟੀ ਮਿਲਾ ਕੇ ਭਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਲਿਫਾਫਾ ਉਤਾਰ ਕੇ ਬੂਟੇ ਟੋਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਾਓ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ਾ ਉਤਾਰਨ ਵੇਲੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗਾਚੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਬੂਟਾ ਲਗਾ ਕੇ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਪਾਣੀ ਲਗਾ ਦਿਓ।
ਪਾਪਲਰ : ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਸਾਲ ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ (ਝੋਨੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ) ਪਾਪਲਰ ਵਿਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੱਕੀ, ਜੁਆਰ, ਬਾਜਰਾ, ਗਿੰਨੀ ਘਾਹ। ਪਾਪਲਰ ਦੀ ਨਰਸਰੀ ਵਿਚੋਂ ਭੱਬੂ ਕੁੱਤਾ ਅਤੇ ਪੱਤਾ ਲਪੇਟ ਸੁੰਡੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਫ਼ੈਦਾ : ਸਫ਼ੈਦਾ ਆਮ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਵੱਟਾਂ ਉੱਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਫੈਦੇ ਦੇ ਕਨੋਲ ਸੀ-72, ਸੀ-413 ਅਤੇ ਸੀ-2045 ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਹਨ। ਫ਼ਸਲਾਂ ਦਾ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨਾਲ ਧੁੱਪ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਲਗਾਓ। ਸਫੈਦੇ ਦੇ ਬੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਲਾਈਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ 10-15 ਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਕਿਆਰੇ ਵਿਚ ਬੀਜੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਫ਼ਸਲ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਾਲ ਉਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਾਣੇਦਾਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਜਰਾ, ਜੁਆਰ ਦੀ ਬਿਜਾਈ 10-15 ਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਕਿਆਰੇ ਵਿਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਸੰਯੋਜਕ : ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ

ਵਾਢੀ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਕੰਮ : ਤੂੜੀ ਸਾਂਭਣਾ

ਅਜੋਕੇ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ ਹਾੜੀ ਦਾ ਸੀਜ਼ਨ ਕਾਫ਼ੀ ਛੋਟਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਹੱਥੀਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਣਕ ਦੀ ਵਾਢੀ ਦਾ ਸੀਜ਼ਨ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਚੱਲਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਹੋਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਨੇ ਵਾਢੀ ਦਾ ਕੰਮ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਸੁਖ਼ਾਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਾਢੀ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ : ਤੂੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨਾ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਫ਼ੇਰਬਦਲ ਨਾਲ ਤੂੜੀ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵੀ ਬਦਲਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੂੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਲ ਭਰ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਸਤੇ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਤੂੜੀ ਮਹਿੰਗੀ ਵਿਕਣ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਤੂੜੀ ਸੰਭਾਲਣ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਵਧੇੇਰੇ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤੂੜੀ ਨੂੰ ਆਮ ਕਰਕੇ ਘਰਾਂ ਅੰਦਰ ਬਣਾਏ ਵੱਡੇ ਕਮਰਿਆਂ 'ਚ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਂ ਖੇਤ ਵਿਚ ਕੁੱਪ ਬਣਾ ਕੇ ਤੂੜੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਧੜਾਂ ਬਣਾ ਕੇ ਲਿੱਪਣ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਈਏ ਕਿ ਥੋੜ੍ਹੇ ਥਾਂ ਵਿਚ ਵਧੇਰੇ ਤੂੜੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹੈ। ਤੂੜੀ ਦੇ ਢੇਰ ਨੂੰ ਵਿਧੀਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਘਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿੱਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਿੱਪਣ ਦਾ ਕੰਮ ਆਮ ਕਰਕੇ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਔਰਤ ਮਜ਼ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੜੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਾਫ਼ੀ ਮਸ਼ੱਕਤ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਖ਼ਰਚੀਲਾ ਹੈ।

-ਪਿੰਡ ਤੇ ਡਾਕ : ਸਿਰਸੜੀ, ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ-151207.
ਮੋਬਾ. 98156-59110