ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਬੀਜੋ

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਹਾਰ/ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੌਰਾਨ ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਕਿਸਾਨ ਵੀਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁਝਾਨ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਮੱਕੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਮੱਕੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ, ਕਪੂਰਥਲਾ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ, ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਰੋਪੜ ਆਦਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਜਨਵਰੀ/ਫਰਵਰੀ-ਜੂਨ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਪ੍ਰੈੈਲ-ਜੂਨ ਵਿਚ ਤਾਪਮਾਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਫ਼ਸਲ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਮੰਗਦੀ ਹੈ। ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ 15-18 ਪਾਣੀ ਲਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਤਾਪਮਾਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਨਹੀਂ ਸਹਾਰ ਸਕਦੀ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਾਣੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੱਕੀ ਨੂੰ ਵੱਧ ਖਾਦ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਦੀ ਥਾਂ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਦਾਲਾਂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਰੋਤ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਾਲਾਂ ਕੈਂਸਰ, ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦਾਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਾਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਬੀਜ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੁਧਾਰੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਖੁਰਾਕ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਗਰਮ ਰੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਇਕ ਘੱਟ ਸਮਾਂ (ਤਕਰੀਬਨ 60-65 ਦਿਨ), ਖਾਦ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਇਕ ਵੱਧ ਸਮਾਂ (ਤਕਰੀਬਨ 120 ਦਿਨ), ਖਾਦ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ਆਲੂਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੱਕੀ/ਝੋਨਾ-ਆਲੂ-ਗਰਮੀ ਰੁੱਤ ਮੂੰਗੀ ਦੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਮੂੰਗੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ 110 ਕਿਲੋ ਯੂਰੀਆ, 55 ਕਿਲੋ ਡੀ. ਏ. ਪੀ. ਅਤੇ 20 ਕਿਲੋ ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਤਕਰੀਬਨ 25 ਕਿੱਲੋ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹਵਾ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਜਜ਼ਬ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੂੰਗੀ ਦੇ ਨਾੜ ਨੂੰ ਖੇਤ ਵਿਚ ਵਾਹੁਣ ਨਾਲ ਅਗਲੀ (ਝੋਨੇ ਦੀ) ਫ਼ਸਲ ਵਿਚ 1/3 ਹਿੱਸਾ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ (ਤਕਰੀਬਨ 30 ਕਿਲੋ ਯੂਰੀਆ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ) ਦੀ ਬੱਚਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ 15-18 ਅਤੇ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ 3-4 ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਹਾਰ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੱਕੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨ ਤਕਰੀਬਨ 70-80% ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਦੀਆਂ ਐਸ. ਐਮ. ਐਲ. 1827, ਟੀ. ਐਮ. ਬੀ. 37, ਐਸ ਐਮ ਐਲ 832 ਅਤੇ ਐਸ. ਐਮ. ਐਲ. 668 ਉੱਨਤ ਕਿਸਮਾਂ 20 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 10 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਕਿਸਮ ਐਸ. ਐਮ. ਐਲ. 668 ਲਈ 15 ਕਿਲੋ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ 12 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਕਤਾਰ ਤੋਂ ਕਤਾਰ ਦਾ ਫ਼ਾਸਲਾ 22.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ 4-6 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੂੰਗੀ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰਤ ਜੀਵਾਣੂੰ ਖਾਦ ਦੇ ਟੀਕੇ ਦਾ ਇਕ ਪੈਕਟ (ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਐਲ. ਐਸ. ਐਮ. ਆਰ-1 ਅਤੇ ਰਾਈਜ਼ੋਬੈਕਟੀਰੀਅਮ ਆਰ. ਬੀ.-3) ਲਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦਰਮਿਆਨੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਉਤੇ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਣਕ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੈਡ ਪਲਾਂਟਰ ਨਾਲ ਮੂੰਗੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਤਾਰਾਂ 20 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੇ ਫਾਸਲੇ ਤੇ 67.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਵਿੱਥ ਦੇ ਬੈਡਾਂ (37.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਬੈਡ ਦਾ ਉਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ ਤੇ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਖਾਲ਼ੀ) ਉਤੇ ਕਰਕੇ 20-30 ਫੀਸਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਲੂਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੱਕੀ/ਝੋਨਾ-ਆਲੂ-ਗਰਮੀ ਰੁੱਤ ਮੂੰਗੀ ਦੇ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਮੂੰਗੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਦੀਨਾਂ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਦੋ ਗੋਡੀਆਂ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 4 ਅਤੇ 6 ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਕਰੀਬਨ 3-5 ਪਾਣੀ ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਜ਼ਮੀਨ ਮੁਤਾਬਕ ਅਤੇ ਬਾਰਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਇਕਸਾਰ ਪਕਾਅ ਲਈ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਮੂੰਗੀ ਨੂੰ ਅਖੀਰਲਾ ਪਾਣੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 55 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਲਾਉਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

-ਮੋ:94174-52596

ਖ਼ਬਰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ

ਪੱਤਝੜੀ ਫ਼ਲਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਅਹਿਮ ਨੁਕਤੇ

ਨਾਸ਼ਪਾਤੀ: ਨਾਖ ਦੇ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕੈਂਥ ਇਕ ਢੁਕਵਾਂ ਜੜ੍ਹ-ਮੁੱਢ ਹੈ। ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ ਕੈਂਥ ਦੇ ਪੱਕੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਖਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਗਾਲ ਕੇ ਬੀਜ ਕੱਢਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬੀਜ ਕੱਢਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਲ ਹੀ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਪੇਟੀਆਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਹਿਆਂ ਵਿਚ ਬੀਜ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 10-12 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਬੀਜ ਪੁੰਗਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਪੁੰਗਰੇ ਹੋਏ ਬੂਟੇ ਜਦੋਂ 2-4 ਪੱਤੇ ਕੱਢ ਲੈਣ, ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ 10 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਫਾਸਲੇ 'ਤੇ ਨਰਸਰੀ ਵਿਚ ਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਚਾਰ ਕਤਾਰਾਂ ਬਾਅਦ 2 ਫੁੱਟ ਦਾ ਫਾਸਲਾ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਉਂਕ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਲੋਰਪਾਈਰੀਫਾਸ (3.75 ਮਿਲੀ ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ) ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਪਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਲਘੂ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਕ ਸਲਫੇਟ ਅਤੇ ਫੈਰਸ ਸਲਫੇਟ 3.0 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੂਟੇ ਮਈ ਜੂਨ ਵਿਚ ਟੀ-ਪਿਉਂਦ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ ਜੀਭੀ ਪਿਉਂਦ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਆੜੂ : ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਆੜੂ ਦੀ ਸ਼ਰਬਤੀ ਅਤੇ ਫਲੋਰਡਾਗਾਰਡ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੱਕੇ ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ ਵਿਚ ਬੀਜ ਕੱਢ ਕੇ ਅਤੇ ਧੋ ਕੇ 5-6 ਦਿਨ ਛਾਵੇਂ ਸੁਕਾ ਕੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਜੀਰਮ/ਕਪਤਾਨ /ਥੀਰਮ 3.0 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੋਧ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕੋਲਡ ਸਟੋਰ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਠੰਢੀ ਰੇਤ ਵਿਚ 7.2 ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ 100-120 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਸਟਰੈਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਪੁੰਗਰਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪੁੰਗਰੇ ਹੋਏ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਅੱਧ ਫ਼ਰਵਰੀ ਤੱਕ ਨਰਸਰੀ ਵਿਚ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਕਤਾਰ ਤੋਂ ਕਤਾਰ ਅਤੇ 15 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਬੀਜ ਤੋਂ ਬੀਜ ਫਾਸਲੇ 'ਤੇ ਬੀਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬੀਜ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਹੋਏ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ ਜੀਭੀ ਪਿਉਂਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਆੜੂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਦੋ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ।
ਅੰਗੂਰ : ਅੰਗੂਰਾਂ ਦੀ ਨਰਸਰੀ ਪੱਕੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਕਲਮ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਲਮਾਂ ਇਕ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਟਾਹਣੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ-ਫਰਵਰੀ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਲਮ 30-40 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ 3-4 ਅੱਖਾਂ ਹੋਣ। ਨਰਸਰੀ ਵਿਚ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਲਮਾਂ ਨੂੰ 24 ਘੰਟੇ ਲਈ 100 ਪੀ.ਪੀ.ਐਮ., ਆਈ.ਬੀ.ਏ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਜੜ੍ਹ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਡੁਬੋ ਦਿਓ। ਅੰਗੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਮਾਂ ਨੂੰ ਸਿਉਂਕ ਬਹੁਤ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੇ-ਥੋੜ੍ਹੇ ਵਕਫੇ ਬਾਅਦ ਕਲੋਰਪਾਈਰੀਫਾਸ 3.75 ਮਿ. ਲੀ. ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਪਾਓ। ਟਹਿਣੀਆਂ ਦੇ ਸੌਕੇ ਦੇ ਰੋਗ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵੇਲਾਂ ਨੂੰ ਬਾਵਿਸਟਨ 50 ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ਸਕੋਰ 25 ਈ ਸੀ (1.0 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ) ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਬਦਲ- ਬਦਲ ਕੇ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ।
ਅਨਾਰ: ਅਨਾਰ ਦਾ ਨਸਲੀ ਵਾਧਾ ਪੱਕੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਕਲਮ ਰਾਹੀਂ ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਨਾਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਵਪਾਰਕ ਪਧਰ ਉਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਤੋਂ 8-10 ਸੈਂ ਮੀ ਲੰਬਾਈ ਦੀਆਂ ਕਲਮਾਂ ਲੈ ਕੇ ਦਸੰਬਰ ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲਮਾਂ ਤੋਂ ਜੜ੍ਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਉਗਦੀ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿਸੇ ਨੂੰ ਆਈ ਬੀ ਏ ਦਾ 100 ਪੀ ਪੀ ਐਮ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿਚ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਡੁਬੋ ਕੇ ਰਖੋ। ਫੇਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 2/3 ਹਿਸੇ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਚ ਦਬ ਦਿਉ ਤਾਂ ਜੋ 1/3 ਹਿਸਾ ਬਾਹਰ ਰਹਿ ਜਾਵੇ। ਨਦੀ ਦੀ ਰੇਤ ਕਲਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੰਗਾਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਕਲਮਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਢੁਕਵਾਂ ਸਮਾਂ ਹੈ।

-ਐਮ ਐਸ ਰੰਧਾਵਾ ਫ਼ਲ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ, ਗੰਗੀਆਂ।

ਲਾਹੇਵੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹਲਦੀ ਤੇ ਕੁਆਰ ਗੰਦਲ ਦੀ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ

ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਦੌਰ 'ਚ ਹਲਦੀ ਅਤੇ ਐਲੋਵੇਰਾ (ਕੁਆਰ ਗੰਦਲ) ਦੀ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੋ ਰਿਹਾ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਇਹ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਬੜੀਆਂ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਐਲੋਵੇਰਾ (ਕੁਆਰ ਗੰਦਲ) ਦੀ ਹੋਈ ਖੋਜ 'ਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਨਿਧਾਨ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾਲ ਅਲਸਰ, ਕਬਜ਼, ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣਾ, ਬਵਾਸੀਰ, ਹਾਜ਼ਮੇ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਆਦਿ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਲੋਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤਰਸਿੱਕਾ 'ਚ ਹਲਦੀ ਅਤੇ ਐਲੋਵੇਰਾ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਸਟਰ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਐਲੋਵੇਰਾ ਭਾਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਉਣ 'ਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਧੀਆ ਸਿਹਤ-ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖੋਜ 'ਚ ਇਹ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਐਲੋਵੇਰਾ ਜਦ ਪੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਟਿਊਮਰ ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ 'ਚ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰ ਕੇ ਰਾਹਤ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਲੋਵੇਰਾ ਲੀਵਰ 'ਚ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੇ ਭਿਆਨਕ ਰੋਗ ਦੇ ਇਲਾਜ 'ਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਐਲੋਮਨਨ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਡਨੀ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਕਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਥਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨਾਲ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਖ਼ਰਾਬੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਮੇ ਦੇ ਰੋਗ 'ਚ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਖ਼ੂਨ 'ਚ ਕਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ, ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਸਾਇਣ ਨਿਯੰਤਰਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਐਲੋਵੇਰਾ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰਕ ਇੰਸੁਲਿਨ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਬਚਾਉਣ 'ਚ ਸਹਾਇਕ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਮੋਟਾਪਾ, ਸ਼ੂਗਰ, ਕਲੈਸਟ੍ਰੋਲ (ਵਸਾ), ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ, ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ (ਗੱਠੀਆ), ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਚਮੜੀ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਫ਼ੈਦ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਝੜਨ ਤੋਂ ਰੋਕਣ 'ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਗੋਹੇ ਦੀ ਰੂੜੀ ਅਤੇ ਗੰਡੋਆ ਖਾਦ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਤੇਲ ਯੁਕਤ ਹਲਦੀ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਜੈਵਿਕ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਉਗਾਈ ਹਲਦੀ ਜਿਥੇ ਕੈਂਸਰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ 'ਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹਲਦੀ ਅੱਧਾ ਚਮਚ ਕੋਸੇ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਪੀਣ ਨਾਲ ਥਕਾਵਟ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਊਰਜਾ ਭਰਪੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਠੀਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮਿਹਦੇ ਅਤੇ ਖ਼ੂਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕੁਦਰਤੀ ਐਂਟੀ ਸੈਪਟਿਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਹਲਦੀ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਮਾਸਟਰ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। ਹਲਦੀ ਵਿਚ ਕਰੁਕਮਿਨ ਨਾਂਅ ਦਾ ਇਕ ਤੱਤ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ 'ਚ ਬਣੀਆਂ ਰਸੌਲੀਆਂ 'ਚ ਨਵੀਆਂ ਖ਼ੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਂ ਨੂੰ ਬਣਨ ਅਤੇ ਰਸੋਲੀ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਾਗ਼, ਕਿੱਲ, ਛਾਈਆਂ ਆਦਿ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦਿੰਦੀ, ਲਾਲ ਧੱਬੇ ਆਦਿ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਹਲਦੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸੋਜ 'ਚ ਹਲਦੀ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਇੰਸੁਲਿਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਠੀਕ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਜਾਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੱਟ ਲੱਗਣ 'ਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਲਦੀ ਦੁੱਧ 'ਚ ਘੋਲ ਕੇ ਪਿਲਾਉਣ ਨਾਲ ਦਰਦ ਘਟਦੀ ਹੈ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜ਼ਖ਼ਮ ਜਲਦੀ ਠੀਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਡਿਸਕ ਸਰਵਾਈਕਲ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਣ 'ਤੇ ਹਲਦੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ। ਉਕਤ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਨਿਖਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਹਲਦੀ ਦਾ ਲੇਪ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਫ਼ਸਲੀ-ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਪੱਖੋਂ ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ

ਕਿੰਨੂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫ਼ਲ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਥੱਲੇ 80 ਹਜ਼ਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤਕਰੀਬਨ 63-64 ਫ਼ੀਸਦੀ ਰਕਬੇ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਥੱਲੇ 49-50 ਹਜ਼ਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਰਕਬਾ ਹੈ। ਕਿੰਨੂ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅੱਧ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਅੱਧ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਠੇਕੇਦਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਹੁਣ ਨਵੰਬਰ ਵਿਚ ਹੀ ਤੋੜ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਨੇੜੇ ਬੁਰਜ ਮਾਨਸਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਨੇ ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਹੀ 1.5 ਲੱਖ ਤੋਂ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਤੱਕ ਵੱਟ ਲਏ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ਾਂ ਦਾ ਫ਼ਲ ਜੂਸ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਦੇ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਾਗ਼ ਠੇਕੇ 'ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਚੋਖੀ ਵੱਟਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ ਨੇ ਆਪਣਾ 3 ਏਕੜ ਬਾਗ਼ 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ 'ਚ ਠੇਕੇ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਕਿੰਨੂ ਉਤਪਾਦਕ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ ਹਨ। ਭਾਅ ਬੜਾ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ। ਪ੍ਰਚੂਨ 'ਚ ਵਧੀਆ ਆਕਾਰ ਵਾਲਾ ਫ਼ਲ 40 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਵਿੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ ਉਤਪਾਦਕ ਨੂੰ 20 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਭਾਅ ਵਸੂਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੋਇਮ ਤੇ ਸੋਇਮ ਦਰਜੇ ਦਾ ਫ਼ਲ 20 ਤੋਂ 25 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਨੂੰ 12 ਤੋਂ 20 ਰੁਪਏ ਦਰਮਿਆਨ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਦਾ ਭਾਅ ਵਸੂਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅਬੁਲ ਖੁਰਾਨਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ ਬਾਗ਼ਬਾਨਾਂ ਨੇ ਟਿੱਬਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕਿੰਨੂ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਚੰਗੀ ਕਮਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁਝ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਝੋਨਾ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਗੇ ਸਗੋਂ ਉਹ ਝੋਨੇ ਦੀ ਥਾਂ ਕਿੰਨੂ ਲਗਾਉਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣਗੇ ਜੇ ਸਰਕਾਰ ਤੁਪਕਾ ਸਿੰਜਾਈ ਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਦੀ ਰਕਮ ਵਧਾ ਦੇਵੇ। ਇਸ ਸਾਲ ਕਿੰਨੂ ਉਤਪਾਦਕ ਸਣੇ ਆਲੂ ਤੇ ਮਟਰ ਬੀਜਣ ਵਾਲੇ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਫ਼ਸਲੀ-ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਸਬੰਧੀ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕਿੰਨੂ ਦਿੱਲੀ, ਬੰਗਲੋਰ, ਚੇਨਈ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਬਰਮਾ, ਭੁਟਾਨ, ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਅਤੇ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪੰਸਦ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਕਿੰਨੂ ਫ਼ਲ ਦਾ ਤਾਂ ਹੀ ਭਾਅ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਐਕਸਪੋਰਟ ਲਈ ਮੁੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋੜਿਆ ਜਾਵੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦਾ ਪੂਰਾ ਆਕਾਰ, ਛਿਲਕੇ ਦਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਤੋੜਿਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਦਾ ਮਿਆਰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਤੁੜਾਈ ਕਲਿੱਪਰ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਫਲ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਹੱਥ ਨਾਲ ਖਿੱਚ ਕੇ ਨਹੀਂ ਤੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਤੁੜਾਈ ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਪਰ ਫ਼ਲਾਂ ਉੱਤੇ ਤਰੇਲ ਨਾ ਪਈ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਸਿੱਲ੍ਹਾਪਣ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਤੁੜਾਈ ਉਪਰੰਤ ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਛਾਵਂੇ ਰੱਖ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਮੰਡੀਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੀ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਆਕਾਰ ਮੁਤਾਬਕ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਫ਼ਲਾਂ ਉੱਪਰ ਮੋਮ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਦਿੱਖ ਵਧੀਆ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੌਮ ਫ਼ਲ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਅਤੇ ਮੰਡੀਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਖਪਤਕਾਰ ਨੂੰ ਫ਼ਲ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਭਾਂਪਦੀ ਹੈ। ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਤਾ ਨੇ ਮਾਲਟਾ ਤੇ ਸੰਤਰਾ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿੰਬੂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਕਿੰਨੂ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਬਣ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਿੰਨੂਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕੰਡੀ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ) ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਬੋਹਰ, ਮੁਕਤਸਰ, ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਆਦਿ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਗੰਗਾਨਗਰ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਵੀ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਕਾਸ਼ਤ ਹੈ। ਕੰਡੀ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਫ਼ਲ ਵਿਚ ਜੂਸ ਦੀ ਮਿਠਾਸ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਛਿਲਕਾ ਪਤਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਬੋਹਰ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ (ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ) ਆਦਿ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਕਿੰੰਨੂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ 27 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਅਬੋਹਰ ਵਿਖੇ ਨਿੰਬੂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਹੋਵਗੀ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਭੇਜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਦਿੱਖ ਵਧੀਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੂਸ ਦਾ ਮਿਆਰ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਲਾਹੇਵੰਦ ਮੰਡੀਕਰਨ ਲਈ ਫ਼ਲ ਨੂੰ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਕਰ ਕੇ ਫਾਈਬਰ ਬੋਰਡ ਜਾਂ ਗੱਤਿਆਂ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਪੈਕ ਕਰ ਕੇ ਭੇਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਵਿਭਾਗ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿੰਨੂ ਦੇ ਬੂਟਿਆਂ 'ਤੇ ਫ਼ਲ ਬਹੁਤ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਤਕਰੀਬਨ 400 - 500 ਕਿੰਨੂ ਪ੍ਰਤੀ ਬੂਟਾ ਵੀ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦਰੱਖਤ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਕੁਝ ਫ਼ਲ ਤੋੜ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਬਹਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ ਵਿਚ ਲਗਾਉਣਾ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬੂਟਾ ਮਰੇਗਾ ਨਹੀਂ। ਵਧੀਆ ਨਰਸਰੀ ਤੋਂ ਬੂਟੇ ਲਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਬੂਟੇ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਰੂੜੀ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਊਂਕ ਤੋਂ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਲੋਰੋਪਾਇਰੋਫਾਸ ਪਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਕਿੰਨੂ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ 'ਸੀ' ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਮਾਲਟੇ ਅਤੇ ਸੰਤਰੇ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਦੂਜੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2.5 ਗੁਣਾ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿੰਨੂ ਦੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿਚ ਲਿਮੋਨਿਲ ਬਹੁਤ ਹੈ ਜੋ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਕਿੰਨੂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਾ ਫ਼ਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੇ ਫ਼ਸਲੀ-ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਿਆਉਣ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਕਿੰਨੂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਫ਼ਲ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿਚ ਰਿਵਰਸਾਈਡ ਵਿਖੇ ਕਿੰਗ ਤੇ ਵਿੱਲੋ ਨਾਰੰਗੀਆਂ ਦੇ ਕਰਾਸ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਮੁਲਕ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਫ਼ਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੰਨ 1935 ਵਿਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਿੰਨੂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।

-ਮੋਬਾਈਲ : 98152-36307

ਲਾਹੇਵੰਦ ਸ਼ੌਕ-ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਦੇ ਰੁਝੇਵੇਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਚਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੌਕ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਜਾਂ ਹੁਨਰਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ੌਕ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੇ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਹਿਤਕ ਰੁਚੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਾਹਿਤ ਵੱਲ, ਗੀਤ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰਸੀਏ ਗਾਉਣ ਵਜਾਉਣ ਵੱਲ, ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਵੱਲ, ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਵਾਲੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ੌਕ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਰੰਤੂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਲੋਕੀਂ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕੋਈ ਖਾਸ ਗੁਣ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹਰਿਆਲੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੇੜ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁਲਿੱਤ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖ ਅੰਤਰੀਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਾਧੂ ਸਮਾਂ ਗੁਜ਼ਾਰਦੇ ਹਨ। ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਵੀ ਉਸੇ ਸ਼ੌਕ ਵੀ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਹਥਲੇ ਲੇਖ ਵਿਚ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਬਾਰੇ ਹੀ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਹਨ ।
ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਹਰੀ ਭਰੀ ਬਨਸਪਤੀ ਦਾ ਮੋਹ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਹੀ ਉਪਜ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਫਿਤਰਤ ਵਿਚ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੋਵੇ ਵੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕਿਉਂਕਿ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਤਾਜ਼ਗੀ, ਨਵਾਂਪਣ, ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਦਾ ਸੋਮਾ ਹੀ ਬਨਸਪਤੀ ਹੈ। ਆਖਰ ਹਰ ਜਿਊਂਦੇ ਜੀਅ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਉੱਗ ਰਹੀ ਬਨਸਪਤੀ ਤੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਾਗ, ਸਬਜ਼ੀ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਖਾਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਹੈ। ਸਾਗ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਣ ਹੈ।
ਸਬਜ਼ੀ ਫਰੂਟ ਆਦਿ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਮੰਡੀ ਜਾਂ ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਕ੍ਰੇਤਾ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰੰਤੂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਮ ਸ਼ਹਿਰੀ ਨੂੰ ਇਹ ਖਾਣ ਸਮੱਗਰੀ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ ਰਹਿਤ ਮਿਲਣੀ ਦੁਰਲੱਭ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੀ ਲੋਕ ਗੰਭੀਰ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲੱਖ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਕਣਾ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਦੇਖ ਭਾਲ ਲਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਛੋਟੀਆਂ ਕਿਆਰੀਆਂ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ ਅਤੇ ਧੁੱਪ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹੋਵੇ ਇਹ ਸ਼ੌਕ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਮਲਿਆਂ ਜਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਸਬਜ਼ੀ ਉਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੌਕ ਦਾ ਕੋਈ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪਰ ਇਹ ਸ਼ੌਕ ਤਾਂ ਨਾਲੇ ਪੁੰਨ ਤੇ ਨਾਲੇ ਫਲੀਆਂ। ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਵਾਲਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ੌਕ ਬਹੁਤ ਮੁਫ਼ੀਦ ਹੈ।
ਪਰੰਤੂ ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਕਿਚਨ ਗਾਰਡਨਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਕੋਈ ਵੀ ਖਾਣ ਸਮੱਗਰੀ ਰਸਾਇਣਕ ਜਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸਪਰੇਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ, ਬਿਲਕੁਲ ਸ਼ੁੱਧ ਆਰਗੈਨਿਕ, ਤਾਂ ਹੀ ਕਿਚਨ ਗਾਰਡਨਿੰਗ ਸਾਰਥਿਕ ਹੋਵੇਗੀ। ਕੈਮੀਕਲ ਖਾਦ ਦੀ ਥਾਂ ਨਿਰੋਲ ਦੇਸੀ ਖਾਦ ਹੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਘਰ ਦੀ ਗਿੱਲੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂਹੰਦ ਤੋਂ ਕੰਪੋਸਟ ਖਾਦ ਵੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕੀੜੇ ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਰੋਕ ਥਾਮ ਵੀ ਆਰਗੈਨਿਕ ਸਪਰੇਅ ਨਾਲ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ।
ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਜਿੱਥੇ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਰਾਹੀਂ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਸੀਨਾ ਵਹਾ ਕੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ ਦਾ ਸੇਵਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹਰਿਆਲੀ ਆਪ-ਮੁਹਾਰੇ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਧਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਤਾਜ਼ਗੀ ਅਤੇ ਖੇੜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਾ, ਸਾਫ-ਸੁਥਰੀ ਸ਼ੁੱਧ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਲਾਭ ਵੀ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਫਲ ਵੀ ਫੌਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋਂ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਮੱਧ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਕਾਫੀ ਸਹਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਤਾਜ਼ਾ ਸਬਜ਼ੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਪਣੇ ਬਗੀਚੇ ਤੋਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਉਹ ਮੰਡੀ ਤੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਦੇ ਨਸੀਬ ਹੋਵੇ। ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਹਰੀ ਮਿਰਚ, ਹਰਾ ਧਨੀਆ, ਪੁਦੀਨਾ, ਟਮਾਟਰ ਆਦਿ ਵਾਸਤੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਹ ਸਮਝ ਲਓ ਕਿ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਦੀ ਦੇਖ ਭਾਲ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਸਮਾਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਚਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਲੋੜ ਹੈ ਸ਼ੁੱਧ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਅਤੇ ਅਵੇਸਲਾਪਣ ਛੱਡ ਘਰੇਲੂ ਬਗੀਚੀ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਹਿਰ, ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ।

# 164, ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਰੋਪੜ।
ਮੋਬਾਈਲ : 94171-89547.