ਪਿਛਲੇ 5 ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ 'ਭਾਰਤ ਜੋੜੋ ਯਾਤਰਾ' ਦੀ ਵੱਡੀ ਚਰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵਲੋਂ ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਰੋਜ਼ ਕਿਵੇਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਿੰਦੂ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਵੀ ਹਰ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੋਇਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਨ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਉਕਤ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵਲੋਂ ਫੈਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਅਲਹਿਦਗੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਉਲਟ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਵੰਡਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰ ਪੜਾਅ ਅਤੇ ਹਰ ਦਿਨ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਰਾਹੁਲ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਚੱਲਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ 'ਚੋਂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਦਮ ਮਿਲਾਉਣਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਜਿਥੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਰਾਹੁਲ ਦਾ ਕੱਦ ਵਧਾਇਆ ਹੈ, ਉਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਚ ਵੀ ਫਰਕ ਪਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰੌੜ੍ਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਢਹਿੰਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਜਾ ਰਹੇ ਕਾਂਗਰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਯੂਸ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰੰਸਕਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਮੁੜ ਤੋਂ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਬੁਲੰਦ ਹੋਏ ਹਨ।
ਭਾਵੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਲੁੜਕਦਾ ਹੀ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਦੇ ਬਹੁਤੇ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਸਨ ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਇਹ ਲੁੜਕ ਕੇ ਦੋ ਰਾਜਾਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ। ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਹੀ ਤੀਸਰਾ ਰਾਜ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਇਸ ਕਤਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2014 ਅਤੇ 2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਨਮੋਸ਼ੀਜਨਕ ਹਾਰ ਦਾ ਮੂੰਹ ਵੇਖਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ 543 ਮੈਂਬਰੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ 44 ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ਵਾਰ 52 ਸੀਟਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੁੰਘੜ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ। ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਸਾਲ ਲਈ ਰਾਹੁਲ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਪਰ ਸਾਲ 2019 ਵਿਚ ਹੋਈ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਾਰਟੀ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛੱਡਿਆ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੀ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ ਪਾਰਟੀ ਸਫ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਬਹੁਤੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਹ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਾਰਟੀ ਦੇ 23 ਵੱਡੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਸੋਨੀਆ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਥੇ ਹੀ ਬਸ ਨਹੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 2022 ਵਿਚ ਗੁਜਰਾਤ 'ਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਕੋਈ ਚੰਗੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿਖਾ ਸਕੀ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 77 ਤੋਂ 17 ਤੱਕ ਖ਼ਿਸਕ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਫ਼ਾਇਆ ਹੋ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਰਾਜ ਦੀਆਂ 403 ਸੀਟਾਂ 'ਚੋਂ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ 2 ਤੱਕ ਹੀ ਸਿਮਟ ਕੇ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ। ਪ੍ਰਿਅੰਕਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਰਾਜ ਵਿਚ ਧੂੰਆਂਧਾਰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਸਾਮ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਗੋਆ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਮੁੜ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜਿਓਤੀਰਾਦਿਤਿਆ ਸਿੰਧੀਆ, ਚੇਤਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਤੇ ਆਰ.ਪੀ.ਐਨ. ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਆਗੂ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਮਾਰਚ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤੋਂ ਸੱਤਾ ਖੋਹ ਲਈ ਸੀ। ਅਖ਼ੀਰ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਮਲਿਕਅਰਜੁਨ ਖੜਗੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੀ ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਬਿਠਾਉਣਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਮਈ, 2022 ਵਿਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਉਦੈਪੁਰ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ 'ਚਿੰਤਨ ਸ਼ਿਵਿਰ' ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਪਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਕਮਾਨ ਰਾਹੁਲ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਸ਼ਾਇਦ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉਭਾਰਨ ਲਈ ਹੀ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਫਿਰਕੂ ਏਜੰਡੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਤੇ ਕੁਝ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਲੁਟਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵੀ ਰਾਹੁਲ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਸਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੱਖਾਂ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਦੂਸਰੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ ਪਰ ਬਹੁਤੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ ਭੇਜਣ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹੇ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਿਚ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮਾਗਮ ਸਮੇਂ 21 ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਭੇਜਿਆ ਸੀ ਪਰ ਬਹੁਤੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਹੀਂ ਭਰਿਆ।
ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਉਤਸ਼ਾਹ ਭਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿਆਸੀ ਮੰਚ 'ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਬਾਰੇ ਇਕ ਆਸ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਸੇ ਸਾਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਾਲੇ 9 ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਿਆ ਇਹ ਹੁੰਗਾਰਾ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੋਟਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੋ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਰਾਜ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਚੋਣ-ਟਕਰਾਅ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿਚ ਵੀ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਭਾਜਪਾ ਦਾ ਪਲੜਾ ਭਾਰੀ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਮੇਘਾਲਿਆ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ, ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਚਾਹੇ ਛੋਟੇ ਰਾਜ ਹਨ ਪਰ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਬਣੇ ਇਸ ਚੰਗੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਪਾਰਟੀ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ।
-ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ
ਗੌਤਮ ਅਡਾਨੀ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਦਿਨ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ-ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਾਰੇ ਖਾਨੇ ਚਿੱਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਭਰਪੂਰ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਸਾ ਜੀਵਨ ਬੀਮਾ ਨਿਗਮ ...
ਪਿਛਲੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀ.ਏ.ਯੂ.) ਨੇ ਮੱਕੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਹਾੜ੍ਹੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਜੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਣਕ ਦਾ ਯੋਗ ਬਦਲ ਦੱਸਿਆ ਸੀ। ਕਣਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਖਰਚਾ ਬੜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ...
(ਕੱਲ ਤੋਂ ਅੱਗੇ)
ਭਾਈ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਜੀ 'ਗਿਆਨੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ। ਜਿੱਥੇ ਆਪ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਕਥਾ, ਲੌਢੇ ਪਹਿਰ ਕਰਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੂਸਰਾ ਕੰਮ ਆਪ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਲਈ ਸੋਨੇ ...
Website & Contents Copyright © Sadhu Singh Hamdard Trust, 2002-2021.
Ajit Newspapers & Broadcasts are Copyright © Sadhu Singh Hamdard Trust.
The Ajit logo is Copyright © Sadhu Singh Hamdard Trust, 1984.
All rights reserved. Copyright materials belonging to the Trust may not in whole or in part be produced, reproduced, published, rebroadcast, modified, translated, converted, performed, adapted,communicated by electromagnetic or optical means or exhibited without the prior written consent of the Trust.
Powered by REFLEX